Kloptdatwel?

Skepticisme

Symposium Vereniging tegen de Kwakzalverij 2011

by 8 Comments

Het verslag van het symposium van de Vereniging tegen de Kwakzalverij van 2010 was het allereerste artikel op Kloptdatwel. Vandaar dat ik ook even uw aandacht vraag voor het komende symposium:

Onderstaande informatie is natuurlijk ook te vinden op de website van de Vereniging tegen de Kwakzalverij.

————————————————————————

Symposium ‘Van ziekten die komen en voorbij gaan’

Modeziekten nader beschouwd

Symposium Vereniging tegen de Kwakzalverij 2011 1
Klik op de afbeelding voor de volledige folder

Wanneer: zaterdag 8 oktober 2011
Aanvang: 11.40 uur, zaal open: 11.15 uur
Entree: gratis voor leden en abonnees op het NTdK, niet-leden 30 euro
Aanmelden: ledenadministratie@kwakzalverij.nl (geef op met hoeveel personen u komt)
Locatie: Felix Meritis Keizersgracht 324 1016 EZ Amsterdam

Accreditatie is aangevraagd.

Het symposium is geheel gewijd aan modeziekten. Dit onderwerp is niet willekeurig gekozen, het is een onderwerp dat de scheidend voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij, Cees Renckens, na aan het hart ligt. Modeziekten vormen de kern van zijn proefschrift Dwaalwegen in de Geneeskunde, omdat ze zo fraai illustreren welke irrationele mechanismen bij patiënt én dokter een rol kunnen spelen. Modeziekten worden gekenmerkt door het feit dat vele mensen in een zekere tijdsperiode last krijgen van bepaalde specifieke ziekteverschijnselen. Na verloop van tijd komen deze verschijnselen niet meer voor in de populatie. RSI, chlorose, en bekkeninstabiliteit zijn hier voorbeelden van. Er worden bij modeziekten geen of slechts minieme afwijkingen gevonden, die bovendien niet in relatie staan tot de ernst en de hevigheid van de klachten. De klachten moeten niet gebagatelliseerd worden, want patiënten gaan soms ernstig gebukt onder hun aandoening. Sommige dokters lossen uit wanhoop diagnostische schoten hagel en bieden allerhande therapieën aan, van operaties voor bekkeninstabiliteit tot uitgebreide fysiotherapeutische behandelingen voor RSI. Het behoeft geen betoog dat het in deze situatie, met ongeruste patiënten en dokters die niet echt weten wat ze moeten doen, prijsschieten is voor alternatieve behandelaars. Niet zelden belanden patiënten bij een alternatieve genezer als de acupuncturist, die altijd wel een plekje vindt waar hij zijn naalden in kan steken of bij de bio-ernergeticus, die al snel een fout trillinkje ontdekt.
Modeziekten hebben een interessante geschiedenis en zijn van alle tijden, Prof. M. van Lieburg gaat in op de geschiedenis van de modeziekten. Prof. F. Koerselman beschrijft waardoor zij gekenmerkt worden . Prof. P. Treffers vertelt over de geschiedenis van chlorose, een aandoening die eind 19e eeuw vooral voorkwam bij jonge vrouwen, maar in de 20e eeuw vanzelf weer verdween. Dr L. Bonneux zal ingaan op een moderne modeziekte, de electrohypersensitiviteit, en uiteenzetten hoe de burger door zo’n beetje iedereen bang en ziek gemaakt wordt. Prof. M. Vermeulen behandelt de opvattingen van Edward Shorter, die meent dat wat vroeger de hysterische verlamming heette, inmiddels is overgegaan in het fameuze vermoeidheidssyndroom. Maar is dat waar?

Tijdens het symposium zullen ook de Meester Kackadorisprijs 2011 en de Gebroeders Bruinsma-erepenning worden uitgereikt Het symposium zal besloten worden met een hommage aan de scheidend voorzitter van de Vereniging, Cees Renckens, zonder wie de Vereniging tegen de Kwakzalverij, net als zo vele modeziekten, wellicht ook in de mist van de geschiedenis was verdwenen.

Programma

11.40-11.45 Catherine de Jong: Inleiding op het symposium
11.45-12.15 Mart van Lieburg: Een geschiedenis van modeziekten
12.15-12.45 Frank Koerselman: 15 kenmerken van modeziektes
12.45-13.30 Lunchpauze
13.30-13.45 Uitreiking Gebroeders Bruinsma-erepenning
13.45-14.15 Rien Vermeulen: Van hysterische verlamming naar vermoeidheidssyndroom.
14.15-14.45 Pieter Treffers: Chlorose, een verdwenen ziekte van kwijnende jonge meisjes
14.45-15.15 Theepauze
15.15-15.30 Uitreiking Meester Kackadorisprijs 2011 (Nominaties)
15.30-16.00 Luc Bonneux: Electrohypersensitiviteit, hoe de burger bang en ziek wordt gemaakt
16.00-16.30 Huldiging scheidend voorzitter
16.30-19.00 Receptie

De sprekers

Dr. Luc Bonneux is als epidemioloog verbonden aan het NIDI. Zijn specialisme is algemene en demografische epidemiologie, terwijl cardiovasculair risicomanagement en kankerscreening zijn speciale belangstelling hebben. Hij verzorgt een maandelijkse column in Medisch Contact.
Catherine de Jong, dagvoorzitter, is anesthesioloog en verslavingsarts. Zij is bestuurslid van Vereniging tegen de Kwakzalverij en beoogd voorzitter.
Dr. Frank Koerselman is als hoogleraar psychiatrie en psychotherapie verbonden aan het Universitair Medisch Centrum Utrecht. Daarnaast is hij hoofd van de afdeling psychiatrie van het Sint Lucas Andreas Ziekenhuis te Amsterdam.
Dr. Mart van Lieburg is hoogleraar medische geschiedenis aan het Erasmus MC te Rotterdam en daarnaast is hij bibliothecaris van de Koninklijke Nederlandse Maatschappij voor Geneeskunde.
Dr. Pieter Treffers is emeritus hoogleraar obstetrie en gynaecologie en auteur van een aantal handboeken op het gebied van de verloskunde.
Dr. Rien Vermeulen is emeritus hoogleraar neurologie, in het bijzonder het klinisch wetenschappelijk onderzoek. Hij heeft samen met A. Hijdra het boek Rationele Geneeskunde gepubliceerd. Hij is bestuurslid van de Vereniging tegen de Kwakzalverij.

Richard Dawkins over zijn nieuwe boek

by 3 Comments

In het filmpje hieronder (3 minuten) vertelt Richard Dawkins over zijn nieuwe boek, ‘The Magic of Reality’. Het komt uit op 15 september in hard back en, zo kondigt de uitgever aan, als ‘a stunning iPad App’.

In het filmpje vertelt Dawkins over de structuur van zijn nieuwe boek en de vragen die hij in het boek beantwoordt. Wat is een regenboog eigenlijk, welke mythes zijn er overal in de wereld ontstaan over de regenboog – en wat is het werkelijke wonder van de natuur dat we regenboog noemen, wat is de wetenschappelijke verklaring voor dit verschijnsel. Op dezelfde manier behandelt Dawkins een hele batterij onderwerpen: dag en nacht, ‘why do bad things happen’, wat is een aardbeving, hoe is alles begonnen, wat is een wonder, etc. En natuurlijk gaat hij ook in op de vele wonderen die in de Bijbel worden beschreven. Dawkins laat in het filmpje de prachtige illustraties zien die in het boek zijn opgenomen. Hij sluit af met de moraal van het boek – ‘is de werkelijkheid niet veel mooier dan al die wonderlijke verklaringen die mensen hebben gegeven voor dingen die ze vroeger niet begrepen?’

http://www.youtube.com/watch?v=XCdfpO1rFt4

Met dank aan whyevolutionistrue. Illustratie voorzijde: uit besproken video. Je kunt het boek bestellen via bol.com hieronder. Dan steun je Kloptdatwel. De iPad App is (zo is aangekondigd) verkrijgbaar vanaf 15/9 in de App Store.

Toegepaste kinesiologie gedebunkt

by 3 Comments

Toegepaste kinesiologie gedebunkt 2
George Goodheart (1918-2008), de bedenker van de Toegepaste Kinesiologie. Goodheart ontwikkelde zijn idee in 1964 (bron: kwakzalverij.nl).

De Australische skeptici hebben een interessante podcast, The Skeptic Zone. Hieronder een van hun video-podcasts waarin ze overtuigend laten zien dat ‘toegepaste kinesiologie‘ berust op een trucje. ‘Toegepaste kinesiologie’ is een alternatieve behandelwijze die berust op zogenaamde spiertests. De encyclopedie ‘Tussen Waarheid en Waanzin’ op de website van de Vereniging tegen de Kwakzalverij vertelt er het volgende over:

‘[Applied Kinesiology (AK)] … is een vorm van *reflextheorie. De spiertest …  gaat als volgt. Een van de ledematen (het hoofd, een arm, een been) wordt in een voorgeschreven stand gebracht en dan wordt er in een bepaalde richting tegen geduwd door de diagnosticus. Als de onderzochte persoon dan meegeeft is de zo onderzochte spier ‘zwak’, en als gemakkelijk tegendruk gegeven kan worden is de onderzochte spier ‘sterk’. … Volgens de AK kunnen vele kwalen en geestelijke aandoeningen met behulp van deze spiertests worden vastgesteld. Uiteraard kan de spiertest ook als een soort *leugendetector werken, want elke bewering waar de patiënt het niet mee eens is zal een spierverzwakking teweegbrengen. Medicamenten en voedselallergieën kunnen ook onderzocht worden door de patiënt het spul in een flesje ter hand te stellen en dan een spiertest uit te voeren, en het vaststellen van *hypoglykemie is eveneens een koud kunstje. De AK is in 1964 ontwikkeld door de Amerikaanse chiropractor (*chiropraxie) George J. Goodheart jr (1918-2008)’.

De Nederlandse wikipedia heeft terecht een kritisch artikel over Toegepaste Kinesiologie waarin de volgende kernconclusie wordt gepresenteerd:

‘De Natural Standard heeft in samenwerking met het National Center for Complementary and Alternative Medicine en de medische faculteit van Harvard een onderzoek gepubliceerd waarin staat dat “toegepaste kinesiologie niet aangetoond heeft effectief te zijn voor het stellen van een diagnose of het behandelen van ziektes”.

Tot mijn stomme verbazing staat boven het artikel dat de neutraliteit van het artikel wordt betwist, de lezer wordt opgeroepen om naar de overlegpagina te gaan. Het Engelse wikipedia artikel is iets minder uitgesproken dan het Nederlandse, maar toch ook vrij duidelijk. Daar ontbreekt de waarschuwing over gebrek aan neutraliteit gelukkig wel. Tijd voor een bijdrage aan de discussiepagina zou ik zeggen!

Bekijk de uitstekende video van de Australische skeptici hieronder en trek je eigen conclusie:

 

Foto voorpagina: still uit besproken video

Toch ‘magnetisch’ ondanks talkpoeder?

by 5 Comments

Afgelopen vrijdag schreven we op Kloptdatwel over mensen waaraan vanalles blijft plakken, van lepels tot glaswerk. Ten onrechte worden ze door de media vaak bestempeld als ‘magnetisch’. Hun huid blijkt simpelweg een beetje plakkerig te zijn en wanneer je er wat talkpoeder op smeert om dat tegen te gaan blijft er dan ook niets meer aan ze plakken.

Randi demonstreerde het al eerder:

In onderstaande video zien we echter Miroslaw Magola, een zelfverklaarde ‘Magnetische Man’. Magola wil aantonen dat hij wel degelijk ‘magnetisch’ is en daarom gooit hij een hele zooi talkpoeder op het voorwerp. Vervolgens veegt hij het er weer vanaf, dat dan weer wel…

Het vervelende aan de video is dat het de titel heeft:  Magnetic Man Miroslaw Magola Debunking James Randi Education. Maar het lijkt mij wel erg duidelijk wat hier gebeurt. We zien zeer waarschijnlijk een demonstratie van de kracht van een vacuüm. De man legt zijn hand op het voorwerp, trekt zijn hand vervolgens in een kommetje waardoor een vacuüm ontstaat en hij kan het kommetje zo optillen. ‘Tadaaa’… Vacuüm Man is geboren!

Ik vind het niet heel erg gedebunked. Daarvoor moet je niet het ene natuurlijke fenomeen vervangen door het andere vervangen.

Magnetische mensen zijn gewoon een beetje plakkerig

by 9 Comments

Om de zoveel tijd zijn ze weer in het nieuws, mensen die magnetisch zouden zijn. Op schijnbaar wonderbaarlijke wijze plakken er allerlei voorwerpen aan hun huid. Dat ook glazen of plastic voorwerpen blijven plakken weerhoudt de pers er meestal niet van om hen ‘magnetisch’ te noemen.

De laatste is Ivan Stoiljkovic. Hij kwam een aantal weken geleden in het nieuws.

Bogdan Ivkovic haalde een paar maanden geleden ook al het nieuws met dezelfde gave:

http://www.youtube.com/watch?v=YY9kT0EwVvU

Maar al deze mensen verliezen hun ‘gave’ wanneer ze worden ingesmeerd met wat talkpoeder, zodat de huid zijn plakkerigheid verliest. Gevolg: niets blijft meer plakken. Ook het gebruikelijke iets achteroverhangen (of dik zijn, dan maakt je buik de hoek) werkt dan niet. Kijk even mee naar James Randi die dit demonstreert:

Op FOX News kunnen we uitgebreider lezen hoe dit nu precies komt:

“Your skin is covered with grease and oils,” he [Gabor Somorjai, a leading surface scientist and chemistry professor at University of California, Berkeley] told us.

“You can clean them off with soap, but within less than a minute it will again be covered with oils.” The grease on your skin has a very low surface energy, due to the fact that it is a liquid. “Its atoms are only connected with weak bonds,” he said.

By contrast, metals, with their strong, hard-to-break atomic bonds, have very high surface energies. “Things that have high surface energies want to go into a lower energy state. And so they want to be covered with a low surface-energy material,” he said.

And that means things like spoons stick to grease.

Furthermore, the smoother the spoon (or other object), and the larger its surface area, the more contact it will make with the skin, and so the more it will stick.

Verder maakt zweet je huid nog plakkeriger:

According to Elmar Kroner, a German materials scientist who has studied gecko feet, the elasticity of skin also affects its stickiness, and sweat makes it less elastic. “The sweat has a crucial function: With increasing wetness of the skin, its mechanical properties change. The skin becomes softer, and this reduces the elastically-stored energy of the skin and again leads to higher adhesion,” Kroner told Life’s Little Mysteries.

Ook de bovenstaande video van James Randi wordt genoemd:

James Randi, the famous skeptic (…) has in the past demonstrated that “magnetic” people’s miraculous powers disperse when they are doused in talcum powder, a product that cuts grease.

Misschien dat een volgende journalist die de zoveelste ‘magnetische’ persoon ontdekt even een simpele test kan doen met een kompas?

Met dank aan Sten Oomen voor de tip.