The Big Bang Theory is een sitcom en gaat over een stel ontzettende nerds en hun een leuke vlotte buurvrouw Penny. Oppernerd Sheldon-“mijn IQ is omgekeerd evenredig met mijn sociale vaardigheden“-Cooper legt aan Penny even in één zin uit wat astrologie volgens hem is.
Met dank aan Rik Delaet van www.Kritischdenken.info voor de ondertitels.
Het internet staat vol met doemsdag-voorspellingen dat de planeet ‘Niburu’ (ook wel aangeduid als ‘planeet X’) de aarde in 2012 zal verwoesten. In het blad Skeptical Inquirer legt de astrofysicus David Morrison uit dat Niburu niet bestaat. Morrison probeert bezorgde mensen gerust te stellen. Morrison vertelt dat hij vooral via zijn blog ‘Ask an Astrobiologist’ regelmatig vragen krijgt van mensen die erg bezorgd zijn over Niburu en het lot van de aarde, soms zó bezorgd dat ze zelfmoord overwegen.
Morrison legt in het juli/augustus-nummer van de Skeptical Inquirer uit waarom Niburu niet bestaat. Op YouTube vind je ook een video van Morrison waarin hij de Niburu-claim en andere eindtijd-voorspellingen voor 2012 ontkracht (zie aan het einde van dit stukje).
De claim is als volgt: Niburu is een planeet of een kleine ster die om de zon draait en eens in de 3.600 jaar de baan van de aarde kruist. In 2012 is het weer zover en zal Niburu de aarde heel dicht naderen. Dat zal op aarde leiden tot enorme verwoestingen.
David Morrison legt uit waarom er niets kan kloppen van deze theorie:
1. De huidige banen van de planeten bewijzen dat het niet mogelijk is dat een groot object in ons zonnestelsel eens in de 3.600 jaar de banen van de binnenplaneten (waartoe ook onze aarde behoort) kruist. Berekeningen tonen aan dat onze maan dan niet in een baan om de aarde zou kunnen blijven.
2. Omdat Niburu volgend jaar wordt verwacht zou deze zich nu al binnen de baan van Jupiter moeten bevinden en met het blote oog waarneembaar moeten zijn. Zelfs als Niburu heel klein zou zijn, zouden astronomen hem al lang hebben moeten zien. Maar er is niets gezien.
3. Elk groot object dat onderdeel vormt van het zonnestelsel kan door telescopen worden waargenomen. Maar Niburu is niet waargenomen.
4. NASA onderzoekt het heelal ook met infrarood-antennes. Deze manier van waarnemen is nog gevoeliger dan met behulp van telescopen. Als Niburu bestond, zou deze zeker door de infrarood-antennes al lang moeten zijn gezien.
5. Als een massa met de omvang van een planeet de zon zou naderen, dan zouden we afwijkingen moeten kunnen zien in de banen van planeten zoals de aarde en Mars. Zulke afwijkingen zijn niet waargenomen.
De enige manier om de Niburu-theorie overeind te houden is om te veronderstellen dat alle astronomen op aarde (het gaat om duizenden professionele astronomen en vele tienduizenden amateur-astronomen) deelnemen aan een gigantisch complot om de waarheid over Niburu te verzwijgen. Ik voel meer voor de andere theorie: Niburu is flauwekul.
Hieronder de video van David Morrison (waarin hij ook uitlegt dat andere 2012-doemsdag theorieën niet kloppen):
Foto voorzijde: deze foto van de ster V838 wordt vaak misbruikt als bewijs voor het bestaan van Niburu (foto: wikipedia)
Belgen worden steeds bijgeloviger. Eén op de vijf Belgen loopt het risico ‘om uitgebuit te worden door de markt van de esoterie’. Dit is een stijging van 6% ten opzichte van 2007. Deze conclusies worden getrokken in een studie van het ‘Onderzoeks- en Informatiecentrum voor de Verbruikersorganisaties’ (OIVO). Het OIVO is een organisatie die bij onze zuiderburen de belangen van consumenten beschermt. Onze zusterorganisatie SKEPP wijdde er een artikel aan.
OIVO is bezorgd dat mensen steeds makkelijker slachtoffer kunnen worden van misleidende praktijken en roept de overheid op tot meer toezicht en bescherming voor de consument.
De studie geeft een paar interessante inkijkjes.
Het geloof in alternatieve genezers werd in een paar jaar ongeveer vier keer zo groot (van 6% in 2007 tot 22% in 2011). Ook geloof in astrologie en horoscopen steeg flink van 10% tot 15%, evenals in helderzienden (van 6% naar 12%). 15% heeft wel eens een helderziende geraadpleegd (een stijging van 8% ten opzichte van 2007). Handlezen bleef vrijwel constant op 10%.
De studie toont een aantal opmerkelijke en soms onverwachte verschillen tussen bevolkingsgroepen. Een paar interessante voorbeelden:
Opmerkelijk is wel dat veel mensen voorzichtig zijn. Zo is bijna 90% het eens is met de stelling dat ‘helderzienden misbruik maken van de naïviteit van de mensen’. Toch betalen de mensen grif. Een helderziende rekent gemiddeld 30 euro per consult (maar mensen uit hogere sociale klassen dokken 46 euro), genezers vragen ongeveer 40 euro per consult.
De studie geeft een inkijkje in de verkooppraktijken van helderzienden en genezers. Een paar voorbeelden:
Als die stap eenmaal is gezet onder het motto ‘baat het niet dan schaadt het niet’ dan wordt de cliënt gemakkelijk verleid tot een vervolgconsult. Vage, onbegrijpelijke en dreigende taal helpt daarbij: “[u moet] uit die rampzalige kring van negativiteit […] stappen en dat negatieve mediamieke milieu helemaal uitschakelen … met behulp van een volledige, vertrouwelijke astrologische studie”. Kassa!
De studie verdiept zich ook in de motieven om te geloven. Wat betreft astrologie levert dat een interessante bevestiging op van het effect dat we eerder op Kloptdatwel beschreven, namelijk dat mensen heel makkelijk de indruk krijgen dat een voorspelling hen op het lijf geschreven is. De studie legt uit en geeft een voorbeeld:
‘De consumenten hebben vertrouwen in astrologen en andere helderzienden omdat ze overtuigd zijn van de waarheidsgetrouwheid van de astrologie aangezien hun persoonlijke horoscoop veel voor hen betekent. En daar zit al de eerste fout: hun horoscoop is voor die consumenten veelbetekenend omdat hij door hen (volgens hen) en niet voor hen zin heeft. De consument die zijn horoscoop leest, gelooft –behoorlijk naïef maar wel net zoals honderden andere mensen– dat die horoscoop voor hem bestemd is’.
“U hebt er behoefte aan door de anderen geliefd en bewonderd te worden. Maar u kunt toch kritisch zijn wat uzelf betreft. Hoewel u enkele zwakke punten in uw karakter hebt, slaagt u er over het algemeen in om die te compenseren. Soms bent u extravert, beminnelijk en sociaal; andere keren bent u introvert, voorzichtig en gereserveerd”. De consument die zulke zinnen leest, zal ze zonder voorbehoud aanvaarden door ze in scène te zetten en te interpreteren in een context die hem een betekenis geeft’.
Ook voor andere vormen van bijgeloof geeft de studie verklaringen. Zo kan een genezer onjuiste verklaringen aandragen voor ziektes (‘er rust een vloek op u’) en de illusie geven dat genezing mogelijk is (‘dit amulet brengt genezing’).
De exacte formulering van de onderzoeksvraag blijkt zoals gebruikelijk in dit soort studies een groot effect te hebben op de antwoorden. Zo is 40% het eens met de stelling dat ‘helderzienden een gave hebben’ terwijl slechts 12% ‘gelooft in praktijken van helderzienden’. Dat betekent dat we de absolute resultaten voorzichtig moeten interpreteren. Niettemin toont de studie een overtuigende toename van bijgeloof. In 2007 en 2011 werden immers dezelfde vragen gesteld.
Ik zou het goed vinden als de consumentenbond in Nederland ook zo’n studie zou doen!
Neelie Kroes, de machtigste vrouw van Nederland (of misschien wel Europa), liet zich tussen 1991 en 2003 vaak adviseren door astrologen en waarzeggers. Dat zegt haar ex-echtgenoot Bram Peper in een interview naar aanleiding van de biografie van Neelie Kroes die in september 2011 verschijnt. Kroes weigert toelichting te geven. Is dat aanvaardbaar?
De biografie ‘Neelie Kroes – Hoe een Rotterdams meisje de machtigste vrouw van Europa werd’ behandelt de carrière van Kroes die zich over meer dan veertig jaar uitstrekt. De schrijvers, Stan de Jong (bekend van de artikelen over de Deventer moordzaak) en Koen Voskuil, moeten het hebben van verhalen van anderen, want zelf werkt ze niet mee.
Haar ex-man Bram Peper werkte wel mee aan de biografie. Peper onthult in een interview met de krant het AD, dat Kroes regelmatig adviezen inwon van vijf astrologen en waarzeggers, zowel voor zakelijke kwesties als privé. Bram Peper spreekt in het AD over ‘vijf lieden met bijzondere gaven die in zijn tijd voorbijkwamen’. Maar het vaakst had Kroes contact met astrologe Lenie Drent. Dit wordt volgens het AD bevestigd door een intimus van Kroes. Aldus Bram Peper (combinatie van citaten uit het AD en Joop.nl):
‘Het liep allemaal door elkaar heen. Neelie vroeg advies over haar privézaken. Maar meestal was het zakelijk,’ legt Peper uit. ‘Nijenrode, zakendeals… Ze heeft allerlei beslissingen genomen op grond van gesprekken met die personen. En ze deelde met die lui dingen waarvan je denkt: dit zou ik nooit delen, en al helemaal niet over de telefoon. Ik maakte me er wel wat zorgen over, want ik vond dat die contacten Neelie kwetsbaar maakten. Maar ja, op een gegeven moment leer je leven met de gekkigheid van iemand. … Met Lenie belde ze héél vaak. Met een zeer hoge frequentie, dus niet zomaar. Lenie is op bezoek geweest bij ons in Wassenaar en Neelie nam haar wel eens mee naar partijtjes.’
Lenie Drent (79) is bij het publiek weinig bekend, maar ze adviseerde volgens het AD niet alleen Kroes. Ook de overleden horeca-baas Sjoerd Kooistra en Jan-Dirk Paarlberg kwamen bij haar over de vloer. Paarlberg werd in 2010 veroordeeld voor witwassen van afpersingsgelden (zijn zaak in hoger beroep dient nu).
Ook maakte Kroes gebruik van de adviezen van Simon Suiker, die opklom van kappersknecht tot waarzegger voor de rich and famous. Suiker was verslaafd aan heroïne en overleed in 2007 aan de gevolgen van AIDS. Suiker had o.a. Nina Brink, Jan-Dirk Paarlberg, Patrick Kluivert, Ruud Gullit en Oscar Hammerstein als klant.
In HP-De Tijd komt Jan Willem Nienhuys van Skepsis aan het woord:
‘Secretaris van Stichting Skepsis, dr. Nienhuys, kijkt er niet van op dat Kroes zich laat adviseren door astrologen. “In hoge kringen is dat schering en inslag. Kijk naar koningin Juliana, of wijlen François Mitterrand en Ronald Reagan. Die maakten allen gebruik van astrologen. Of menselijke dobbelstenen, zoals ik ze liever noem.” Hij vermoedt dat mensen op belangrijke posities gevoeliger zijn voor paranormale krachten omdat ze veel moeilijke beslissingen moeten nemen. “En er valt daar natuurlijk meer geld te verdienen voor astrologen”.
“Mensen als Neelie Kroes staan voortdurend onder psychologische druk door de zware beslissingen die ze moeten nemen. Soms moeten ze dat doen terwijl niet alle informatie voorhanden is. Die onzekerheid vullen ze dan op met de magie van zo’n menselijke dobbelsteen.” Volgens Nienhuys hebben astrologen vooral de kwaliteit om met een stalen gezicht de grootste onzin te verkopen, bij voorkeur wat de klant wil horen. “De enige omstandigheid wanneer dit positief uitpakt, is wanneer de onvoorspelbaarheid van een beslissing de tegenstander verwart. Dus wanneer bijvoorbeeld een leger uit drie routes kan kiezen, en de tegenstander weet dat ook, dan is een willekeurige beslissing vaak de beste.”
Het is volgens mij eigenlijk niet aanvaardbaar dat Neelie Kroes geen commentaar wil geven. Ik vind dat politici verantwoording schuldig zijn als er sterke aanwijzingen zijn dat zij bewezen onwerkzame besluitvormingsmethoden toepassen. En zeker als er sterke aanwijzingen zijn dat zij belangrijke informatie delen met mensen die nauwe contacten onderhouden met de onderwereld. Neelie Kroes is volgens mij aan de burger verplicht om daar inzicht in te geven.
Gisteren was het bericht op o.a. Nu.nl te lezen: Oma doodt kleinzoon om verkeerd sterrenbeeld.
In de Chinese provincie Jiangxi zou een mevrouw Ao haar kleinzoon in een put hebben gegooid omdat een waarzegger had gezegd dat het sterrenbeeld van de baby de familie ongeluk zou brengen.
Ao zou zelfs een andere kleinzoon ertoe hebben aangezet om haar zwangere dochter in de buik te stompen om zodoende een miskraam te veroorzaken. Ao zou de politie hebben verteld dat toen het kind werd geboren in januari, ze besloot om hem te vermoorden. Toen de moeder even naar het toilet ging op 6 april jongstleden nam Ao het kind mee en gooide hem in een put. Zelf verdween Ao vervolgens voor twee dagen voordat ze gearresteerd werd.
En zo werd de voorspelling van de waarzegger een ‘self-fulfilling prophecy‘: door de voorspelling beging Ao een misdaad en riep op die manier inderdaad ongeluk over haar familie af.
[Hier stond een cartoon van Fokke & Sukke die ik toepasselijk vond bij dit artikel. Ik dacht dat de makers ervan gratis verspreiding van hun cartoons om met de producten eromheen dan geld te verdienen als verdienmodel hadden, blijkbaar is dat niet zo. De cartoon is in elk geval nog te vinden op dit blog]
Waarom geloven mensen toch in astrologie, horoscopen en sterrenbeelden? Op de website van stichting Skepsis is daar al veel over geschreven. In dit kader is het wellicht interessant om de uitgewerkte verzie van de lezing die voormalig astroloog Rudolf Smit gaf tijdens het Skepsiscongres van 1990 te lezen: ‘Geloof in astrologie‘.
Hij gaat onder meer in op de vraag ‘waarom mensen het gevoel krijgen dat astrologie werkt’. Hij geeft een beschrijving van de vermeende horoscoop van Jezus Christus en haalt ook een voorspelling aan over onze eigen koningin Beatrix:
‘Velen stellen zich de vraag of prinses Beatrix in de toekomst de troon zal bestijgen. Hoewel de constellatie in het teken Aquarius zeer zeker op de mogelijkheid van een troonsbestijging wijst, zijn wij ervan overtuigd dat dit niet het geval zal zijn.’ Iets verderop wordt dit herhaald. ‘… waardoor tevens de neiging versterkt wordt haar eigen weg te gaan zal ze later van een troonsbestijging afzien.’ Iets verderop ‘… dan komt dit daarmede zoveel overeen dat Mercurius als heerser van het derde huis in het teken Gemini in het Zenith staat waardoor een broer een zeer belangrijke invloed op haar leven zal krijgen en de troon zal bestijgen.’ Ten slotte: ‘prinses Beatrix ontwikkelt zich later als schrijfster en te verwachten is dat de prinses in haar literaire bekwaamheden een groot levensdoel zal vinden.’
Hij zegt daarover:
Van die voorspellingen is niet veel uitgekomen. Dit is met bijna alle astrologische voorspellingen die in het openbaar worden gedaan het geval.