pseudowetenschap

Afgelopen week zat ik ziek thuis. Voor mij dé tijd om naar de tv te kijken. Ik dacht terug aan het stukje van 6 mei op Kloptdatwel (‘Spokenjagers lossen wekelijks belangrijke levensvraag op , maar niemand die het boeit?’) en ik besloot een aflevering van Ghost Hunters International op Syfy te bekijken. Het is direct duidelijk dat de aanpak van het ghosthunters-team niet leidt tot controleerbare feiten. Dit terwijl de Ghost Hunters beweren dat ze wetenschappelijk bezig zijn. Maar ik zie alleen maar dure apparatuur en redeneerfouten.

Een voorbeeld. Het team was op een boerderij-museum in Australië waar volgens de uitbater veel paranormale activiteit wordt gemeld. Een van de voormalige bewoners zou er nog steeds actief zijn als geest. Met allerlei apparatuur (warmtemeters, meters voor elektromagnetische straling, audio- en video-apparatuur) gaat het team aan de slag. Ik heb verschillende cases van het Ghost Hunters-team bekeken en de aanpak is vrij standaard. Ook in dit geval gaat het ongeveer als volgt: een ghost hunter zit in het donker in een kamer en stelt luid en duidelijk een vraag aan de  overleden bewoner. Direct daarna kraakt een raam, of een deur, of er is een beweging in de lucht. Dit vindt het team voldoende bewijs dat er een geest is waargenomen! Alternatieve en meer voor de hand liggende verklaringen (een deur zal toch wel vaker een keer kraken) neemt het team niet eens in overweging. Ook worden opnames gemaakt met zeer gevoelige audio-apparatuur. Die opnames worden flink bewerkt en met veel fantasie lijkt het alsof je klanken kunt horen (in dit geval ‘go away’). Dit leek mij een duidelijk geval van dingen horen die er niet zijn. Geen wonder dat je op deze manier tientallen uitzendingen kunt vullen met spookwaarnemingen. En ook geen wonder dat het satirische tijdschrift The Onion de draak steekt met de Ghosthunters. Lees de vertaling in ons vorige Kloptdatwel-bericht.

In een interessant wikipedia artikel kun je kritiek lezen op de Ghost Hunters. Joe Nickell komt aan het woord. Nickell is onderzoeker van CSI, de Amerikaanse zusterorganisatie van Skepsis. Hij wijst op de denkfout die de Ghost Hunters maken door verschijnselen zoals een krakende deur zonder meer te aanvaarden als bewijs dat een geest actief is. Andere verklaringen zijn veel voor de hand liggender. In een artikel dat in de Wikipedia wordt aangehaald zegt Nickell:

‘But not one ghost has ever been authenticated by science, not one. They’re trying to use the respect of science — hey, look at this fancy equipment — to justify their superstitious beliefs. If they get a reading on their EMF meter, or they get a picture of an orb on their camera — and because they don’t know what’s causing that — they say, ‘Therefore it must be a ghost.’ This is a logical fallacy. … They’re ghost buffs, they’re enthusiasts, and yes, they read stuff off the Internet, but they’re not trained. You don’t want people just reading the occasional medical article and going to practice medicine’.

In het wikipedia artikel komt ook CSI-auteur Radford aan het woord. Je kunt een interessant artikel van Radford lezen op de website van CSI. In de Wikipedia legt hij in een lang citaat uit welke redeneerfouten de Ghosthunters maken:

‘According to investigator Benjamin Radford most ghost hunting groups including The Atlantic Paranormal Society TAPS make many methodological mistakes. “After watching episodes of Ghost Hunters and other similar programs, it quickly becomes clear to anyone with a background in science that the methods used are both illogical and unscientific”. Anyone can be a ghost investigator, “failing to consider alternative explanations for anomalous … phenomena”, considering emotions and feelings as “evidence of ghostly encounters”. “Improper and unscientific investigation methods” for example “using unproven tools and equipment”, “sampling errors”, “ineffectively using recording devices” and “focusing on the history of the location…and not the phenomena”. In his article for Skeptical Inquirer Magazine Radford concludes that ghost hunters should care about doing a truly scientific investigation “I believe that if ghosts exist, they are important and deserve to be taken seriously. Most of the efforts to investigate ghosts so far have been badly flawed and unscientific — and, not surprisingly, fruitless’.

Mijn conclusie: ghosthunting levert geen controleerbare feiten op, het is pseudowetenschap. Met echte wetenschap heeft het niets te maken. Op z’n best is het vermaak. Maar dan zou het natuurlijk wel beter zijn als Syfy die disclaimer er bij deed.