Kloptdatwel?

Pseudowetenschap

Indiase politici promoten Tri-Vortex armband met patriottistisch sausje

by 17 Comments

In een land als India is het wat gebruikelijker dan bij ons, dat zakenlieden hun zakelijke activiteiten combineren met een politieke carrière. Naveel Jindan is een industrieel, zit onder andere in de handel in metalen, multimiljonair en lid van het parlement voor de Congres-partij. Een aantal jaar terug won hij ‘voor alle Indiërs’ het recht om de nationale vlag, de Tiranga,  op elke dag te laten wapperen, niet alleen op nationale feestdagen. Al deze hobbies komen mooi bij elkaar in zijn laatste product: de Tiranga Bangle. Een koperen armbandje dat allerlei gezondheidsbevorderende effecten zou hebben en verkocht wordt via de door hem opgerichte Flag Foundation of India. De presentatie was op 25 januari jl., op de verjaardag van de overwinning in de rechtszaak rondom het gebruik van de Tiranga. 

Naveel Jindan (r) presenteert op 25 januari de Tiranga armband, samen met Shashi Tahroor (l)
Naveel Jindan (r) presenteert op 25 januari de Tiranga armband, samen met Shashi Tahroor (l)

De armband werd mede gepresenteerd door Shashi Tahroor, nu Minister of State for Human Resources Development. Dat hij een belangrijke meneer is, blijkt ook wel uit het feit dat hij in 2006 runner-up was bij de keuze voor de opvolger van Kofi Annan als Secretaris-Generaal van de Verenigde Naties (Ban Ki-Moon kreeg toen de post). Tahroor liet optekenen: “I wear the national flag everyday, thanks to the court case Naveen fought. This bangle initiative by him is good for health and also advertises his loyalty for the tricolour” en feliciteerde de stichting dat ze met dit therapeutische product was gekomen.

Weer zo’n bandje?
Dit armbandje deed sceptici natuurlijk meteen denken aan soortgelijke wonderarmbanden als de Q-ray en de Bioregulator, die in Nederland vooral bekendheid geniet vanwege volkszanger Nico Haak. Die maakte er reclame voor, totdat hij op 51 jarige leeftijd aan een hartaanval overleed. Nog steeds een aanleiding voor wrange grappen over de effectiviteit van die armbanden. Op de website NHS Choices staat ook een artikel dat waarschuwt voor deze onzin en alle positieve ervaringen toeschrijft aan placebo-effecten. Aan dat artikel refereerde dr. Rita Pal toen ze Naveen Jindal via Twitter om opheldering vroeg:


De Tri-Vortex technologie
Deze fantastische technologie werd ontwikkeld door Brian David Anderson (in de VS) and Anton Ungerer (in Zuid Afrika). De organisatie van Naveen Jandil verwijst naar ‘Dr.’ Ungerer als degene die de bandjes levert. Op de website van de Flag Foundation of India staan een aantal presentaties waarin diens ideeën zijn samengevat. Een paar citaten en afbeeldingen daaruit (pdf):

Tri-Vortex™ technology combines 20 years of experience with nature’s key components of creation (advanced geometry, sound and light) in order to create the exclusive Tri-Vortex treatment facilities. The Tri-VortexTM chambers utilize advanced computer programs to convert nature’s coherent patterns into sound frequencies. The name Tri-Vortex™ hasn’t much to do with a physical vortex motion per se (vortex motion is similar to a tornado spinning or how water runs down a drain). Having said that, we do use a mechanism and a “trick” to emulate how energy moves in a left spin direction – of course this is in the form of sound vibration.

Dit is het soort pseudowetenschappelijke prietpraat, dat je wel meer tegenkomt. ‘Vortices’ zijn nu in bij pseudowetenschappers, waar voorheen nano-deeltjes en nog eerder kwantumdingetjes populair waren. Die vortices zullen in 2013 wel een enorme ‘boost’ krijgen door serieus onderzoek dat onlangs Nature haalde: Physicists twist water into knots. Ungerer stelt dan wel dat we het bij zijn Tri-Vortex niet direct gaat om zo’n fysische vortex beweging, maar wat hij beweert is nog onbegrijpelijker.

Hoe je die producten die zijn behandeld in zo’n Tri-Vortex kamer moet gebruiken?

When products that are treated in the Tri-VortexTM Chambers come into contact with water it helps to return the water to a structured natural state – water in this state aids optimal hydration at a cellular level. This is one of the main reasons why Tri-VortexTM has such a beneficial effect on life froms.

Ah, je moet het dus in contact brengen met water. Ik las echter nergens dat de Tiranga Bangle alleen werkt als je ‘m bij het baden of onder de douche omhoudt. Maar ja, het gaat natuurlijk om het idee. Op de volgende afbeeldingen is te zien hoe geavanceerd de apparatuur eruit ziet en wat voor heilzame kracht er van behandeld water uitgaat. Indrukwekkend, vindt u ook niet?

De Tri-Vortex Chamber, dit is 'where the magic happens'
De Tri-Vortex Chamber, ‘where the magic happens‘

zeer overtuigende (uche, uche) experimenten die het voordeel laten zien van Tri-Vortex water
zeer overtuigende (uche, uche) experimenten die het voordeel laten zien van Tri-Vortex water

Kritiek van skeptische bloggers en twitteraars
Tahroor kwam wat terug op zijn steun na de kritiek die loskwam in blogs en op Twitter. Hij beweert nu slechts dat hij uit beleefdheid een vriendendienst leverde door Naveen Jindal bij de presentatie terzijde te staan en dat het hem vooral ging om zijn buitengewone inspanningen om de nationale vlag te promoten. Het feit dat zijn partijgenoot uit eigen middelen makkelijk een eigen verkiezingscampagne kan financieren, zal er wel niets mee te maken hebben. Naveen Jindal blijft echter van het armbandje overtuigd, getuige een blog op zijn website. Een citaat:

The objections raised over the past few days are based on comments posted on a Blog published by a few individuals in South Africa. Neither the publisher nor the website represents any competent authority. Further, there are no tests/trials cited that negate the effectiveness of Trivortex.

Met die kritische blogs die nauwelijks autoriteit zouden hebben, doelt hij waarschijnlijk op de Zuid Afrikaanse website CAMcheck. Op die site zijn een aantal artikelen te vinden die het Tri-Vortex verhaal doorprikken, geschreven door Dr. Harris Steinman, die op een ander blog reageert:

It is therefore with dismay to read Mr Naveen Jindal’s response to the Tri-Vortex issue. I can appreciate that he may not have a scientific background in order to fully appreciate the nonsense of this product. However, it would have been imperative to consult with credible scientists who would have pointed out that the scientific process requires proof of effect, not the opposite – proof of no effect. Therefore Mr Jindal’s comment that “.. there are no tests/trials cited that negate the effectiveness of Trivortex” is simply unacceptable. If one follows this fallacy of logic, then one can claim that sea sand cures AIDS/HIV for there are no tests/trials cited that negate the effectiveness of sea sand.

Ik ben bang dat we nog lang niet af zijn van dit soort bandjes. In Nederland waren het de laatste paar jaar de Power Balance bandjes die de toon aanvoerden. In de Verenigde Staten heette de basketbalhal in Sacramento, Californië, zelfs een tijdje Power Balance Pavillion. Maar sinds oktober afgelopen jaar heeft die een andere naam heeft gekregen. Dat zal ook wel te maken hebben met het feit dat het bedrijf eigenlijk failliet wilde gaan nadat rechters een vergoeding toewezen aan iedereen die ontevreden was over het product. Dit soort onkruid vergaat echter niet zo snel en intussen gaat het verder onder iets andere naam (zie wiki).
Nieuwe varianten duiken ook weer op. Op een site voor golfartikelen kwam ik de Trion:Z Magnetic Ionic Sports Bracelet tegen. Deze heeft als voordeel ten opzichte van de Tiranga Bangle dat je ‘m niet na drie jaar weer moet opladen, ook al schiet ie per seconde maar liefst 600-800 negatieve ionen af! Ook leverbaar in oranje/zwart combinatie, misschien iets om hier met de koningswissel te marketen als patriottistisch orangistisch product?

 

Verder lezen
De al eerder aangehaalde dr. Rita Pal (voormalig psychiater, nu journalist) schreef een drietal uitgebreide blogs over deze zaak, die ik zeer lezenswaardig vond:

Ook op het weblog van de JREF is er aandacht voor en daar wordt ook verwezen naar de petitie die gestart is om Naveen Jindal op te roepen te stoppen met deze onzin.

De Tiranga Bangle gepromoot door de Flag Foudantion of India
De Tiranga Bangle gepromoot door de Flag Foudantion of India

De revisionisten – creationistische lobby in Nederland

by 163 Comments

Begin februari werd op de Amerikaanse tv-zender PBS de documentaire ‘The Revisionaries’ uitgezonden. In de documentaire wordt het proces gevolgd van the Texas Board of Education bij het vaststellen van de te gebruiken schoolboeken voor de komende jaren (tot 2020). Kern van het verhaal gaat over het feit dat conservatief christelijke elementen proberen het creationistische gedachtegoed in het natuurwetenschappelijke lesprogramma op te nemen. In Nederland is deze lobby eigenlijk verwaarloosbaar en gelukkig zijn er weinig mensen die hun argumenten serieus nemen. Toch is er een kleine Nederlandse lobby actief, die geïnspireerd door het relatieve succes in Amerika zijn religieuze boodschap probeert op te dringen.

In de Verenigde Staten is deze antiwetenschappelijke beweging een behoorlijk probleem. Dit resulteert niet alleen in felle discussies maar ook in rechtszaken om de lespakketten van middelbare scholieren te beïnvloeden Dit fenomeen verspreidt zich momenteel door de Verenigde Staten. Docenten in de De revisionisten – creationistische lobby in Nederland 1natuurwetenschappelijke vakken proberen dit tegen te gaan, vaak in samenwerking met de National Center for Science Education, die strijdt om de natuurwetenschappelijke vakken ‘wetenschappelijk’ te houden. Voor meer achtergrond kan ik verwijzen naar een bericht van vorig jaar betreffende het World Skeptics Congress te Berlijn, daar was Eugenie Scott een van de sprekers. Zij is de Executive director van de NCSE.

In Nederland stelt dit gelukkig niet veel voor. Maar voor degenen die zich erin verdiepen is er wel degelijk een kleine lobby actief voor het creationistische gedachtegoed. Zo nu en dan is over hun activiteiten te lezen in conservatief christelijke kranten zoals bijvoorbeeld het Reformatorisch Dagblad.

Recent verscheen er een tweeluik in deze krant, een deel over de Stichting Apologica en een deel over de Stichting Oude Wereld. De eerste organiseert cursussen om (aanstaande) studenten te wapenen tegen zaken die niet in lijn zijn met een letterlijke interpretatie van de bijbel. De tweede houdt zich onder andere bezig met het promoten van het Jonge Aarde Creationisme met name om het (terug?) te krijgen in het onderwijs als ‘de andere theorie’. In dit artikel wil ik reageren op deel 1 uit het tweeluik, dit gaat over de Stichting Apologica. In een volgend artikel ga ik in op deel 2 en het concept van ‘fair science’.

 De Logica van Apologica?

De Stichting Apologica heeft tot doel (in een interview met oprichter Ruben Jorritsma): „We willen christelijke studenten toerusten met kennis en apologetische vaardigheden. Hoe ga je het gesprek aan met niet-gelovigen? Hoe ga je om met vragen waarmee zij je confronteren, of waar je zelf tegenaan loopt?”

Op zichzelf heb ik geen enkele moeite met deze doelstelling, het probleem komt in het vervolg van dit artikel. Creationisten hebben vaak de neiging om veel termen door elkaar te gebruiken, die vervolgens niet of onduidelijk worden gedefinieerd. In dit interview wordt geprobeerd aan de hand van een aantal argumenten, duidelijk te maken waarom methodisch naturalisme faalt. Maar wat betekent, dat methodisch naturalisme eigenlijk? De daaropvolgende argumenten zijn veelgehoord en ik wil deze hier bespreken en met name laten zien waarom deze argumenten falen.

Eerst een citaat met betrekking op het methodisch naturalisme: “Veel aandacht besteedt hij aan het methodisch naturalisme, de filosofische vooronderstelling dat wetenschappelijke theorieën alleen mogen uitgaan van natuurlijke oorzaken; het bovennatuurlijke is niet toegestaan. „De gedachtegang is meestal als volgt: Het leven bestaat, dus het moet een keer ontstaan zijn; een bovennatuurlijke Schepper is bij voorbaat uitgesloten; dus moet het leven op natuurlijke wijze zijn ontwikkeld. Dat is de reden dat de evolutietheorie heersend is in de wetenschap.”

De revisionisten – creationistische lobby in Nederland 2
Brown University professor Kenneth Miller testifies on 9/27/05 in Kitzmiller v Dover School District on the question of whether ID is a religious belief or a scientific theory.

 In de voorgaande quote heb ik een tweetal zinnen onderstreept waar ik wat verder op in wil gaan. Er zit in deze zinnen namelijk een nuancering. Het citaat ademt een soort verbod uit opgelegd door het methodisch naturalisme. Dit is enigszins misleidend, het is niet zozeer het niet mogen uitgaan van natuurlijke oorzaken, het is meer een kwestie van het alleen kunnen uitgaan van natuurlijke oorzaken. Hetzelfde geldt voor de uitspraak dat een bovennatuurlijke schepper bij voorbaat is uitgesloten. Er is niets uitgesloten, het methodisch naturalisme kan geen uitspraken doen over iets dat bovennatuurlijk is. Dit kan alleen als creationisten (of Intelligent Designers) met een raamwerk komen om een godsconcept te kunnen vaststellen.

 Ten slotte is het gebruik van de term methodisch naturalisme onduidelijk. Onderstaand citaat komt van de website The Panda’s Thumb over de mogelijke oorsprong van de term methodisch naturalisme. Het is daarbij aardig om te weten dat Wheaton College een evangelische universiteit is. Maar het meest interessante punt is naar mijn idee dat ook hier staat dat de term methodisch naturalisme niets verbiedt of ontkent, het doet simpelweg geen uitspraken over (een) god.

 “The phrase “methodological naturalism” seems to have been coined by the philosopher Paul de Vries, then at Wheaton College, who introduced it at a conference in 1983 in a paper subsequently published as “Naturalism in the Natural Sciences,” Christian Scholar’s Review, 15(1986), 388-396. De Vries distinguished between what he called “methodological naturalism,” a disciplinary method that says nothing about God’s existence, and “metaphysical naturalism,” which “denies the existence of a transcendent God.”(p. 320 of: Ronald L. Numbers, 2003. “Science without God: Natural Laws and Christian Beliefs.” In: When Science and Christianity Meet, edited by David C. Lindberg, Ronald L. Numbers. Chicago: University Of Chicago Press, pp. 265-285.)

Tijdens de rechtzaak over Intelligent Design in de Verenigde Staten kwam de rechter John Jones III eveneens tot een soortgelijke conclusie: “While supernatural explanations may be important and have merit, they are not part of science. (3:103 (Miller); 9:19-20 (Haught)). This self-imposed convention of science, which limits inquiry to testable, natural explanations about the natural world, is referred to by philosophers as “methodological naturalism” and is sometimes known as the scientific method. (5:23, 29-30 (Pennock)). Methodological naturalism is a “ground rule” of science today which requires scientists to seek explanations in the world around us based upon what we can observe, test, replicate, and verify. (1:59-64, 2:41-43 (Miller); 5:8, 23-30 (Pennock)).”

Bijzondere Argumenten

Vervolgens komt er een gedachte-experiment om aan te tonen dat methodisch naturalisme faalt, deze verloopt als volgt: “Twee robots discussiëren met elkaar over hun ontstaan. De eerste robot zegt: Een intelligent wezen heeft mij gemaakt. De ander ontkent dat; hij stelt dat het ontstaan van robotten moet worden verklaard met processen die zich nu in hen afspelen: bits, bytes en elektrische signalen hebben hen gevormd. Je ziet direct dat de tweede robot ongelijk heeft; hoe hij nu functioneert, is niet de manier waarop hij is ontstaan.”

 De gemiddelde klopdatwel-lezer zal direct onderkennen dat dit gedachte-experiment zeer problematisch is. Niettemin is het naar mijn mening zinvol om deze nog eens even uit werken, want er is zoveel mis met dit gedachte-experiment; de eerste vraag is bijna ‘waar zal ik beginnen?’

Ten eerste is het gedachte-experiment erg onduidelijk, enige randvoorwaardelijke en contextuele informatie was zeker op z’n plaats geweest.

  • Zo gaan we er van uit dat deze robots schijnbaar een vorm van bewustzijn hebben, waardoor ze dit soort vragen gaan stellen? Dat is een aanname waar ik in principe geen moeite mee heb.
  • De tweede vraag is in hoeverre de intelligente designers nog fysiek aanwezig zijn? Met andere woorden interacteren deze robots nog dagelijks met hun designers?
  • Vervolgens is het de vraag als er geen designers zijn, waar komen nieuwe robots vandaan? Indien er überhaupt nog steeds nieuwe robots bijkomen? Worden die dan gemaakt door andere robots? Waar komen de onderdelen vandaan? Worden die gemaakt door andere robots?

Zoals u ziet, vragen die eerst beantwoord moeten worden om überhaupt iets zinnigs over de oorsprong te kunnen zeggen.

Het aantal vragen is uiteraard nog lang niet compleet, maar het geeft aan hoe problematisch het gedachte-experiment is. Het laatste probleem is echter misschien wel het belangrijkste: in dit experiment zit een valse analogie besloten. Namelijk het idee, dat als robots ontworpen zijn, de mens dat ook wel moet zijn. Creationisten willen altijd ‘mechanische’ ontwerpen gelijk trekken aan biologische systemen, maar daarvoor moeten er wel voldoende karakteristieken zijn om een valide vergelijking te maken. De analogie waarbij we robots vervangen door honden zou meer overeenkomende karakteristieken geven, waarbij je vervolgens ziet dat de conclusie niet meer houdbaar is.

Het volgende argument is er eentje uit de oude doos, het kosmologisch argument:

”Een ander argument tegen het naturalisme ontleent Jorritsma aan het kosmologisch godsbewijs: alles wat een begin heeft, heeft een oorzaak; het heelal heeft een begin; het heelal heeft dus een oorzaak. „Er is iets geks aan de hand met de oorsprongsvraag. Hoe je ook redeneert, er moet ergens een niet veroorzaakte eerste oorzaak zijn. Het naturalisme kan die niet verklaren.”

 Deze opmerking is eveneens problematisch, het begint al met de foute formulering. Het gaat hier namelijk om het kosmologisch argument, niet het kosmologisch godsbewijs, en een argument is wat anders dan een bewijs. Dit argument gaat al vele eeuwen terug en relateert aan een zogenaamde primaire oorzaak (zie Aristoteles). Een variant van dit argument wordt tegenwoordig nog gebezigd door William Lane Craig, die recentelijk nog is vernoemd in een artikel.

 Het kosmologisch argument heeft een rijke geschiedenis, waarvan hier een hele aardige samenvatting te lezen is. Het kosmologisch argument heeft in de geschiedenis ook vele tegenwerpingen gehad, en die tegenwerpingen zijn ook zeker niet allemaal van atheïsten geweest. Hier volgen een aantal filosofen die tegenwerpingen hebben geboden, naar mijn idee niet de minsten in hun vak. Dit zijn respectievelijk David Hume, Immanuel Kant en Bertrand Russell. Van deze drie is alleen de laatste een uitgesproken atheïst. Ik zal proberen de tegenwerpingen hieronder zo kort mogelijk te beschrijven (en ik realiseer mij daarmee terdege dat ik de complexe filosofische argumentaties daarmee enig geweld aandoe).

 Wat was ook al weer het kosmologisch argument (ook dit is de meest simplistische vorm van dit argument):

  1. Alles wat begint heeft een oorzaak
  2. Het heelal heeft een begin
  3. Het heelal heeft dus een oorzaak
  4. De oorzaak is (een) god

 De vierde is mijn eigen toevoeging, en is vaak de volgende stap van gelovigen om aan te tonen dat een god bestaat.

David Hume

Humes tegenwerpingen zijn niet bedoeld om het bestaan van een god te ontkennen, maar om aan te tonen dat de argumentatie problematisch is. Humes belangrijkste tegenwerpingen:

  1. Waarom zou alles een oorzaak moeten hebben?
  2. Het feit dat wij oorzaak-gevolg voor vele dingen waarnemen, betekent niet noodzakelijkerwijs dat dit geldt voor ‘alles’, dit wordt ook wel de ‘fallacy of composition’ genoemd.
  3. Waarom zou er geen oneindige keten van oorzaak en gevolg kunnen zijn?

Immanuel Kant

Kants kritiek op het kosmologisch argument betreft in essentie dat het een ontologisch godsbewijs betreft en het ontologisch godsbewijs is volgens Kant per definitie ‘verdacht’. Het ontologische godsbewijs zijn argumenten voor het bestaan van (een) god. Kant redeneert dat een god buiten het concept van ervaring of natuur valt, waardoor we het bestaan van een god nooit kunnen vaststellen.

Bertrand Russell

De revisionisten – creationistische lobby in Nederland 3
Bertrand Russel: “the world is full of magical things patiently waiting for our wits to get sharper”

Russell vraagt zich in ‘Why I am not a Christian’ af, “wat heeft God veroorzaakt?” En indien er geen oorzaak is voor God, waarom zou dat dan niet kunnen gelden voor de wereld (hier kan men uiteraard ook invullen materie en/of energie).

 Kortom, het kosmologisch argument is nog niet zo indrukwekkend als gelovigen graag willen doen voorkomen.

Vervolgens komt het argument van ‘Fine tuning’:

“Ten slotte wijst de Wageninger [Jorritsma] op de bijzonder fijne afstemming van natuurconstanten in het heelal waardoor leven mogelijk is. „Een naturalistische verklaring voldoet niet. Sommige wetenschappers proberen zich eruit te redden en stellen dat er talloze heelallen bestaan, elk met zijn eigen natuurconstanten; wij leven in het universum dat geschikt is voor leven. Dit is echter metafysica: parallelle heelallen zijn net zo min wetenschappelijk te onderzoeken als God.”

 Voor een aardige tegenwerping van het ‘fine tuning’ argument laat ik me graag ondersteunen door YouTube. Een bijdrage van een YouTuber genaamd AndromedasWake:

http://www.youtube.com/watch?v=7Dmc_a_E5w0

En Neil DeGrasse Tyson:

Het laatste argument is ook interessant:

Er is echter nog meer aan te voeren tegen het naturalisme. „Wetenschappers moeten een hele reeks axioma’s of basisprincipes aannemen om überhaupt wetenschap te kunnen bedrijven. Terwijl ze geen enkel bewijs hebben dat die aannames kloppen. Denk bijvoorbeeld aan de betrouwbaarheid van de zintuigen en van de logica.” Wat Jorritsma betreft kan een wetenschapper met evenveel recht de Bijbel als axioma gebruiken. „Waarom zou je een Bijbelse schepping bij voorbaat moeten uitsluiten?”

Uiteraard is wetenschap ook gestoeld op aannames, maar dat zijn wel onderbouwde aannames. Binnen de geologie is dat bijvoorbeeld het uniformiteitsprincipe, dat betekent kort gezegd dat men aanneemt dat de huidige geologische processen in essentie altijd zo hebben gewerkt. Overigens is catastrofisme ook een bekend proces, alleen meer tijdelijk en plaatselijk dan de creationistische opvatting over een wereldwijde vloed. Dit zijn gewoon zeer valide aannames die worden onderbouwd met observaties. Om vervolgens te zeggen dat de Bijbel eveneens een goede aanname kan zijn, is alleen logisch voor een creationist. Augustinus zag al de problemen die een letterlijk interpretatie van de bijbel met zich meebrengt.

Het laatste deel van het interview, laat naar mijn idee precies zien waarom we nooit van deze onzin verlost zullen zijn. Ik zou willen zeggen, lees het zelf maar…

Binnenkort deel 2 over ‘Fair’ Science.

Verdwaalde Egyptische artsen gebruiken wichelroede om hepatitis C op te sporen

by 20 Comments

Een merkwaardig bericht in The Guardian vorige week maandag (25-2-2013) trok mijn aandacht: Scientists are divided over device that ‘remotely detects hepatitis C’. Dit artikel gaat over een apparaat, C-Fast genaamd, dat ontwikkeld is door Egyptische arts Gamal Shiha, een specialist op het gebied van leverziektes, in nauwe samenwerking met het leger; het patent staat op naam van ene brigadier Ahmed Amien. Het apparaat bestaat uit een vrij bewegende antenne, verbonden aan een handvat, die reageert op ‘een specifieke elektromagnetische frequentie  die uitgezonden wordt door een specifieke variant van het hepatitis C virus‘. De antenne beweegt naar personen die met hepatitis C besmet zijn toe, maar blijft bewegingsloos bij onbesmette personen. Komt dit enigszins bekend voor? Toevallig schreef ik nog maar kort geleden een artikel over soortgelijke apparaten waarvan beweerd wordt dat ze bommen en drugs kunnen opsporen. Levensgevaarlijke flauwekul, die echter nog steeds op diverse plekken serieus wordt genomen. Nu lijkt het er op dat de producenten een nieuwe markt voor deze wichelroedes proberen aan te boren.

 

Afbeelding van de C-Fast detector uit de patentaanvraag
Afbeelding van de C-Fast detector uit de patentaanvraag

Onder het artikel kwamen snel sceptische reacties en opgemerkt werd ook dat het vast geen toeval is dat Ahmed Amien in het leger werkt als bomdetectie-expert. De link met bekende apparaten ADE651 en GT200, die in het bomdetectorschandaal werden verkocht, was snel gelegd. Misschien droeg ik hier zelf een steentje aan bij door Peter Robinson (van ade651gt200scamfraud.blogspot.co.uk) in te seinen,  waarmee ik contact had naar aanleiding van mijn eerdere artikel. Die mengde zich daarna nadrukkelijk in de discussie en mailde ook om opheldering met professor Massimo Pinzani, hoofd van de afdeling Hepatologie aan het University College London’s institute for liver and digestive health. Pinzani wordt in het artikel als redelijk optimistisch opgevoerd als hij wordt bevraagd over de mogelijkheden van de C-Fast detector na het bijwonen van een demonstratie in Egypte.

Daarna werden ze bij The Guardian blijkbaar ook wakker: het artikel werd enigszins aangepast, maar de belangrijkste wijzing was wel de titel, die nu luidt: Scientists sceptical about device …  In het webadres  kun je de oorspronkelijke titel echter nog terugzien:

Titel gewijzigd, kijk naar het webadres voor de originele titel
Titel gewijzigd, kijk naar het webadres voor een idee van de originele titel

En een dag later verscheen ook een uitstekend stuk van Suzi Gage onder de titel Scientists are not divided over device that ‘remotely detects hepatitis C’. Natuurlijk zijn er helemaal geen goed opgezette dubbelblinde onderzoeken met dit apparaat te vinden, maar waarom zou je eigenlijk ook die moeite nemen als het idee er achter op geen enkele manier serieus te nemen is. Er is maar weinig reden om aan te nemen dat we hier niet wederom met (zelf)misleiding te maken hebben of bewuste fraude.
Dit artikel zette de ‘blunder’ wel grotendeels recht en geeft de nodige links naar achtergrondinformatie die ontbrak in het eerste artikel, duidelijk niet door een wetenschapsjournalist geschreven. Interessant zijn de documenten die met de patentaanvraag te maken hebben (belangrijkste pdf ook hier) en een posterpresentatie die de Egyptenaren in 2011 hielden.

Deze onzin moet snel de kop worden ingedrukt, lijkt me. Dat vindt ook Síle Lane van de organisatie Sense About Science, die weer een dag later in The Guardian ruimte kreeg voor  Hepatitis C detector promises hope and nothing more. Een citaat:

It’s a tough battle to stop misleading promotion and the sale of false hope to desperate people. Media outlets and research institutes need to do more to make sure they don’t unwittingly become part of that problem, as the Guardian did with this “hepatitis C detector”.

Maar ik denk dat je de negatieve gevolgen onderschat als je alleen denkt aan de valse hoop die gewekt wordt. Voor je het weet, gaan ook mensen die een groot risico lopen op besmetting met hepatitis B, syfilis en HIV dit soort ‘tests’ gebruiken om zich mogelijk ten onrechte onbesmet te wanen. Dat zijn namelijk de volgende virussen die Amien met zijn detector denkt te gaan opsporen. Het is een stuk belastender om bij een arts om een bloedtest te vragen dan om even bij een charlatan met zo’n wiebelende antenne langs te gaan.

Uit de opmerkingen van een betrokken (Egyptische) arts wordt duidelijk dat ze ingepland staan voor een nieuwe posterpresentatie op het International Liver Congress, dat in april dit jaar in Amsterdam plaatsvindt. Of de Egyptenaren na deze ophef in The Guardian nog komen, is natuurlijk maar de vraag. Als u echter iemand kent die van plan is deel te nemen aan het congres, is het wel een idee om dat bij kloptdatwel te melden. Misschien kan hij of zij dan met wat kritische vragen namens ons langslopen tijdens de presentatie.

Andere blogs die hierover berichtten:

Update 24-2-2014: er zijn nieuwe ontwikkelingen!

In de titelafbeelding is een WikiMedia Commons-afbeelding van het hepatitis C virus gebruikt.

NOS journaal doet een Niburuutje

by 43 Comments

Tsja, het NOS journaal, wat moeten we daar nog van denken? Waren er het afgelopen jaar al verscheidene akkefietjes, waar een wetenschapsjournalist in de redactie ze voor had kunnen behoeden (en ons als kijkers), nu vergaten ze weer ergens een duidelijke ‘knipoog’ bij een stukje entertainment. Tenminste, dat hoop ik. Want het volgende fragment uit het Achtuurjournaal van zaterdag 9 februari over het Chinees nieuwjaar is toch een mislukt grapje, of niet soms?

(Vanaf minuut 11:31 – voor degene bij wie hij daar niet automatisch start)
Get Microsoft SilverlightBekijk de video in andere formaten.
(Vanaf minuut 11:31 – voor degene bij wie hij daar niet automatisch start)

Wat zei Rik van de Westelaken daar?

En het jaar van de slang kenmerkt zich volgens astrologen vaak door dramatische gebeurtenissen, die de loop van de geschiedenis veranderen. Denk aan de Russische revolutie in 1917, de val van de Muur in 1989 of de aanslagen in New York in 2001.

Dit slaat toch nergens op. Gaan ze acht Slangenjaren terug en vinden ze drie dramatische geschiedenisveranderende gebeurtenissen. En wat voor gebeurtenissen? Neem dan tenminste nog de moeite om bij al die vorige jaren van de Slang een dramatische gebeurtenis te verzinnen, die relevant was voor de Chinezen. Beetje meer uitzoekwerk, maar daar steken we als kijker dan nog iets van op.

Ik ben benieuwd van welke website ze deze onzin nu weer opgepikt hebben. Oh, dat zal deze wel zijn:

onderschrift
“In Slangenjaren hebben we te maken met sterke onderstromen en dramatische gebeurtenissen die de loop van de geschiedenis sterk kunnen beïnvloeden.”

Hele diepe zucht …

Drugs- en explosievendetector valt compleet door de mand

by 43 Comments

In de strijd tegen de drugskartels grijpt het Mexicaanse leger naar wel heel aparte middelen. Op grote schaal worden een soort wichelroedes ingezet om drugs en explosieven op te sporen. Er zijn al meer landen in deze onzin getrapt. Niet alleen werden er miljoenen aan verspild, ook zijn er bijna zeker talloze slachtoffers gevallen. Er vielen doden, omdat echte bommen niet werden gedetecteerd in Irak, en tientallen onschuldigen werden vastgezet, verdacht van terroristische activiteiten, omdat het apparaatje bij hen ‘uitsloeg’. Onlangs is er in Mexico een goed opgezette dubbelblinde test uitgevoerd, die overduidelijk laat zien dat de apparaatjes met namen als GT200, ADE651, Alpha 6, geen enkele bruikbare informatie geven over de mogelijke aanwezigheid van drugs of explosief materiaal.

De GT200 in Mexico
In Mexico gaat het om de GT200 van de firma Global Technical Ltd. Het apparaat is een handvat met daaraan een inschuifbare antenne, zo eentje als op draagbare radio’s. In het handvat schuif je een kaartje, dat specifiek is voor de stof die opgespoord moet worden. Naast drugs en explosieven zou je met het juiste kaartje er bijvoorbeeld ook ivoor mee kunnen opsporen, handig in de strijd tegen stropers in wildparken of om illegale handelaren op het vliegveld er uit te pikken.

Een Mexicaanse politieman met de GT200 aan 't werk
Een Mexicaanse politieman met de GT200 aan ‘t werk

Het apparaat bevat geen batterij en zou alleen de statische energie van de gebruiker nodig hebben. De detectie zou gebaseerd zijn op ‘electrostatic magnetic ion attraction‘,  ‘diamagnetic and paramagnetic fields‘, ‘Nuclear quadrupole resonance‘ of ‘nuclear magnetic resonance‘, afhankelijk van wat de aanbieder vertelt. Het mirakelse apparaat zou zijn kunstjes zelfs vertonen als de verboden stoffen worden afgeschermd met lood of andere metalen, beton of in het menselijk lichaam. Een prijskaartje van minimaal 20.000 dollar lijkt gezien die ongekende mogelijkheden niet eens zo hoog.

Natuurlijk zijn er altijd van die vervelende critici. Mexicaanse organisaties die zich met mensenrechten bezighouden, maakten zich zorgen over de toename aan rechtszaken waarin de GT200 was gebruikt om een verdachte op te sporen. Uiteindelijk gelastte het Opperste Gerechtshof dat er bewijs geleverd moest worden voor de geclaimde werking van de GT200. Dat onderzoek werd al uitgevoerd in 2011, maar omdat het onderdeel is van een proces werden de resultaten vooralsnog geheim gehouden. In het najaar van 2012 kwam een krant er echter achter en publiceerde erover. Daarom hebben de onderzoekers nu hun bevindingen voor publicatie aangeboden. Hun artikel staat sinds 24 januari 2013 op arXiv (Hat tip: Doubtful News).

Dubbelblinde test
De onderzoekers Wolf Luis Mochan van de  National University of Mexico en Alejandro Ramirez-Solis van de  Universidad Autonoma del Estado de Morelos, beiden natuurkundigen, hebben een goed doordachte test ontworpen en uitgevoerd. Ervaren gebruikers van de GT200 moesten proberen uit acht kartonnen dozen die ene te kiezen waarin 1630 30mg capsules Itrabil en 33 30mg capsules Obeclox (typen amfetamines) gestopt was met daarbij nog drie 9 mm kogels en één van kaliber 0.28. Dit was niet een willekeurige verzameling, maar een voorraad verboden materiaal dat in beslag was genomen bij een huiszoeking waarbij de GT200 was gebruikt.

Maar eerst werd er gekeken of de GT200 bij deze doos überhaupt een verschil zou waarnemen ten opzichte van de lege dozen. De twee betrokken operatoren waren daarvan overtuigd en in de eerste vier testen die niet blind waren, pikte het apparaat de goede doos er feilloos uit. Daarna vond de echte test plaats. Twintig keer achter elkaar werd willekeurig één van de acht dozen gekozen en met de contrabande gevuld. Degenen die wisten in welke doos het geplaatst was, verlieten de ruimte en pas daarna kwam de operator met de GT200 binnen om te bepalen welke doos het zou zijn. Er is ook wat beeldmateriaal van de test op YouTube gezet:

Uitkomst van de test
De GT200 wees slechts in drie van de twintig gevallen de juiste doos aan, geheel in overeenstemming met een willekeurige keuze. En de conclusie was dan ook makkelijk getrokken: het apparaat is volkomen ineffectief bij het opsporen van drugs of explosieven. Terecht? of was deze test te klein en misschien een negatieve uitschieter? Als je er even optimistisch van uit gaat dat het apparaat wel werkt en normaal gesproken (een bescheiden) resultaat van 80% scoort, dan is de kans op deze desastreuze uitslag maar 1 op een miljard. Enig puntje van kritiek op de test die ik kan bedenken, is dat uiteindelijk maar één persoon met de GT200 heeft gelopen. Dat was echter wel een zeer ervaren gebruiker en de ‘voorstanders’ van het apparaat waren volledig akkoord met alle stappen van het testprotocol.

Een veel betere verklaring voor de schijnbare successen is het ideomotorisch effect. Net als bij ‘normale’ wichelroedes of pendels treden bij de operator onbewuste spierbewegingen op die de aanwijzer in de ‘gewenste’ richting sturen. De kans op slagen hangt alleen af van de kennis die de operator heeft of die hij al dan niet bewust afleest van de omstanders, die wel weten waar de spullen verstopt zijn. Bij een goed geblindeerde proef scoort hij niet beter dan iemand die een toevalsgenerator gebruikt voor het bepalen van zijn keuze. De GT200 stuurt zijn gebruiker naar die verdachte of locatie, die hij zelf (onbewust) had uitgekozen.

De ADE 651
De ADE 651

Producent gepakt
In Groot-Brittannië werd in juli 2012 Jim McCormick aangeklaagd wegens fraude. Hij verkocht aan meer dan 20 landen de ADE 651. Dit apparaat is bijna identiek aan de GT200. Alleen al Irak spendeerde meer dan 85 miljoen dollar aan de handvatjes met wiebelende antennes. En naar verluidt, worden ze nog steeds gebruikt bij checkpoints.
McCormick liep nog op borgtocht vrij rond, nadat hij gearresteerd werd in 2010 toen BBC Newsnight liet zien dat de ADE 651 niet eens een processor of geheugenchip bevat. Hoe kon het apparaat dan geprogrammeerd worden om, zoals geclaimd werd, onder ideale omstandigheden explosieven te detecteren tot op 1 km afstand?

http://www.youtube.com/watch?v=dLw6Gu3NOik

Corruptie in België?
Dat hier ooit iemand intrapte, is verbazingwekkend, maar het beperkt zich niet tot minder ontwikkelde landen. Ook onze zuiderburen tuinden er rond 2007 in. De politiezone van Geel-Laakdal- Meerhout schafte er één aan en was er begin 2010 nog tamelijk positief over (zie ook het Skepp-forum). In juni 2012 werd echter korpschef Jef van Lommel geschorst op verdenking van gesjoemel met auto’s en bouwmaterialen. Ook  is er sprake van dat hij een snoepreis naar Cuba maakte, op kosten van een Amerikaanse firma die de politie van Geel in 2007 de volstrekt waardeloze ‘drugssnuffelaar’ had verkocht voor het riante bedrag van 25.000 euro. Het onderzoek loopt nog steeds. Eind september werd zijn schorsing verlengd om het onderzoek af te ronden, maar dat bleek niet voldoende: de schorsing is per 1 februari 2013 met nog eens vier maanden verlengd.
De opvolger van Van Lommel, korpschef Dirk van Aerschot, liet mij per mail weten dat het apparaat weinig is gebruikt. Het is nu in beslag genomen door de gerechtelijke diensten, ook vanwege het onderzoek in het Verenigd Koninkrijk. De politiezone probeert intussen de aankoopprijs terug te vorderen in een civiele procedure.
[Update 21/8/2013: de Nederlandse Marine blijkt eerder net zo dom te zijn geweest als de Belgische politie en kocht in 2000 vijf voorlopers van de GT200, de ‘Mole’, zie link in de reacties]

Generaals in Thailand steken kop in het zand
In Thailand had het leger er sinds 2006 ruim 1.500 gekocht voor een slordige 30 miljoen dollar. De nutteloze apparaatjes worden nog steeds ingezet in de strijd tegen Islamitische rebellen. Verdere aanschaf is gestopt, nadat de Amerikaanse ambassade in 2010 waarschuwde dat het hier om bedrog gaat. Een blinde test liet hier ook maar een slagingspercentage van 20% zien, waar een willekeurige keuze 25% had gescoord. Maar triest genoeg houden de generaals vertrouwen in het apparaat en worden er nog steeds zo’n 750 ingezet in de strijd in het zuiden van het land. Met als gevolg dat er talloze onschuldigen worden vastgezet, omdat de GT200 minutieuze resten van explosieven op hun kleding zou hebben aangetoond.

De producent van de GT200 doet nog alsof de test in Thailand niet zo veel voorstelt
De producent van de GT200 doet nog alsof de test in Thailand niet zo veel voorstelt

Een  anekdote verklaart misschien een beetje het vertrouwen dat de gebruikers blijven houden in deze apparaten. Bij een checkpoint op de snelweg van Mexico City naar Monterrey wees de GT200 een Volkswagen aan als verdacht. In de auto zaten een man, een vrouw en een kind. Soldaten omsingelden de auto, die grondig werd doorzocht op de aanwezigheid van drugs. Alleen een potje met paracetamolpillen werd ontdekt. Foutje? Nee, volgens de bediener van het apparaat juist meer bewijs voor de enorme gevoeligheid van de GT200.

Verder lezen:

http://doubtfulnews.com/2013/01/bomb-detector-test-compatible-with-completely-ineffectual-device/

http://ade651gt200scamfraud.blogspot.co.uk/

http://sniffexquestions.blogspot.nl/

James Randi over de ADE651 aka Quadro Tracker (YouTube) vertelt over de bemoeienis van JREF met een voorloper van de ADE 651 en het gebrek aan een luisterend oor bij de officiële instanties voor de geuite waarschuwingen.

En het Wikipedia artikel over de ADE 651