Kloptdatwel?

Skepticisme

Chiropractor Sidney Rubinstein sleept de Meester Kackadorisprijs binnen voor de Vrije Universteit

by 5 Comments

Op het jaarlijkse symposium van de Vereniging tegen de Kwakzalverij wordt ook hun schertsprijs uitgereikt, genoemd naar een kwakzalver in een 16de-eeuws toneelstuk. De prijs is niet voor de ergste kwakzalver van het jaar, maar voor ‘die instelling, persoon of onderneming die afgelopen jaar het meest heeft bijgedragen aan de verspreiding in daad, woord of geschrift van de kwakzalverij in Nederland.’ Meestal wordt één of twee dagen voor de uitreiking bekend gemaakt wie de ‘gelukkige’is. Dit jaar gaat de onderscheiding naar het College van Bestuur van de Vrije Universiteit Amsterdam omdat ze een bijzondere leerstoel hebben ingesteld voor de chiropractor Sidney Rubinstein.

Chiropractor Sidney Rubinstein sleept de Meester Kackadorisprijs binnen voor de Vrije Universteit 1

Chiropractie (eigenlijk ‘chiropraxie’ volgens het Groene Boekje) is een van bekendste alternatieve behandelwijzen, kwakzalverij dus. De onstaansgeschiedenis van deze bizarre methode kun je lezen in het artikel dat Dirk Koppenaal schreef in Skepter: Chiropraxie – Een wervelende show (Skepter 25.2, 2012). Recenter spraken ook een aantal leden van een werkgroep van Skepsis met Sidney Rubinstein en deden van dat gesprek verslag in hetzelfde tijdschrift: Chiropraxie en wetenschap, het blijft lastig (Skepter 32.4, 2019):

Rubinstein en De Zoete hebben ons niet kunnen overtuigen van een nieuw, op wetenschap gebaseerd, fundament onder de chiropraxie. Integendeel, het werd ons steeds duidelijker dat chiropractors onderzoek vooral gebruiken als legitimatie voor de eigen behandelpraktijk in plaats van te kijken naar wat voor de patiënt het beste is. […] Voor ons is het duidelijk: het is niet voor niets dat chiropraxie een alternatieve behandeling is.

Het CvB van de VU is niet zo dapper of sportief om de prijs morgen in persoon in ontvangst te nemen en laat zo ook de kans voorbij gaan om ter plekke een weerwoord te geven.
In de poll op deze website was de VU slechts tweede keus. De voorkeur van de stemmers in de poll was een andere genomineerde, het Ministerie van Defensie, dat nu al voor de derde keer een nominatie niet weet te verzilveren.

Hoe komt de maan aan zijn licht? Klein skeptisch onderzoek

by 2 Comments

Vorige keer deelde ik mijn metingen over de temperatuurveranderende effecten van het maanlicht. Dit keer staat de vraag wat het maanlicht eigenlijk is centraal. 

Sommige mensen menen dat de maan een projectie is of dat het zijn eigen licht opwekt. De alledaagse opvatting is dat de maan licht weerkaatst van de zon, ook het zonlicht dat door de aarde wordt gereflecteerd. Dit heb ik geprobeerd uit te zoeken.

Hoe komt de maan aan zijn licht? Klein skeptisch onderzoek 2
Meme over maan als eigen lichtbron

Ten eerste het fenomeen dat in de meme wordt getoond. De maan als schijnbaar lichtpunt. Dit is te verklaren door de camera’s stellingen waardoor de maan overbelicht op de foto wordt vastgelegd. Als je dit aanpast verdwijnt het fenomeen.

 

Hoe komt de maan aan zijn licht? Klein skeptisch onderzoek 3
Maan 18 september 2024, aangepaste instellingen veranderen de belichting van de maan

Belichting en schaduw door de zon

Een eerste methode is bruikbaar als je de maan overdag ziet. Houd een bal op armlengte in de zon en observeer hoe het zonlicht op de bal valt. Vergelijk dit met de maan.

Hoe komt de maan aan zijn licht? Klein skeptisch onderzoek 4
Vergelijking zonlicht op bal en verlichting van de maan overdag

Zoals hierboven te zien is lijkt de lichtval van de zon op de bal overeen te komen met de verlichting van de maan. Een eerste aanwijzing dat de maan verlicht wordt door de zon.

Schaduwen op de maan

Een tweede observatie zijn de schaduwen op de maan. Als de maan zijn eigen licht was zou je de schaduwen niet zien omdat die door het licht verdwijnen. Deze observatie komt dus ook overeen dat de maan ergens anders zijn licht vandaan krijgt. Het beste moment om de schaduwen te zien is tijdens de halve maan. Deze observatie kan met een verrekijker bevestigd worden.

Spectrometer

Een andere methode is het gebruik van een spectrometer. Dit apparaat geeft de golflengten van het licht weer. Als het licht van de maan door de zon komt dan verwacht je een overlap tussen de golflengten. Mijn observaties bevestigen dit. Echter is het de vraag of mijn spectrometer nauwkeurig genoeg is om verschillen weer te geven. Aan de andere kant komen mijn observaties overeen met wat andere amateur astronomen gevonden hebben. Dus hoewel er over dit resultaat twijfels bestaan liggen ze wel in lijn der verwachtingen.

 

Hoe komt de maan aan zijn licht? Klein skeptisch onderzoek 5
Spectrometer boven van zonlicht onder van maanlicht

Maanfasen, maans- en zonsverduisteringen

Ook komt de hypothese van de maan die zonlicht weerkaatst overeen met onze kennis van de astronomie qua plaats en positie van de zon en de maan. Dit is te controleren via Stellarium wiens posities van de hemellichamen je kan controleren met je eigen waarnemingen.

Een eerste observatie is dat de maanfasen overeenkomen met de positie ten opzichte van de aarde en de zon. Oftewel de verlichte zijden van de maan komen overeen met wat je verwacht aan de hand van de positie van de zon.

Daarnaast kunnen we met behulp van maansverduisteringen zien dat als het licht van de zon geblokkeerd wordt door de aarde de maan precies het licht mist dat geblokkeerd zou worden. En anders schijnt de maan bij een volledige verduistering door reflectie van het weerkaatste zonlicht door de aarde.

Hoe komt de maan aan zijn licht? Klein skeptisch onderzoek 6
Gedeeltelijke maansverduistering 14 maart

Bij een zonsverduistering zien we dat de maan donker is als het voor de zon komt. Dus lijkt het geen eigen licht te hebben.

 

Zonsverduistering 12 maart
Gedeeltelijke zonsverduistering 12 maart

Deze observaties bij elkaar genomen geven wat mij betreft genoeg vertrouwen om te concluderen dat de maan geen eigen licht is maar het licht reflecteert van andere lichtbronnen, hoofdzakelijk de zon. 

TFE gebaseerd op ongeldige logica?(2)

by 8 Comments

TFE gebaseerd op ongeldige logica?(2) 7In mijn vorige post in deze reeks over logica hebben we gezien dat tegenstanders van de TFE het experiment opvatten als een foutieve deductieve redenering, namelijk affirmatie van de consequent. De proponenten van de TFE verweren zich door te stellen dat het een inductief argument is, namelijk hypothese testen. Gegeven dat er voorafgaand aan TFE voorspellingen waren opgesteld op basis van de hypotheses van een platte dan wel bolvormige aarde gaf ik het voordeel aan de uitleg van de proponenten. 

Maar de proponenten van TFE melden nog wat anders. Volgens de bolvormige aarde aanhangers zou het experiment namelijk wel een platte aarde kunnen falsificeren. Ze maken dan een modus tollens redenering die wij in de eerste post van deze reeks tegen zijn gekomen. De vorm van de redenering ziet er als volgt uit:

Premisse 1: Als p dan q

Premisse 2: Niet-q

Conclusie :  Dus niet-p

Ingevuld voor de platte aarde positie in de TFE wordt de redenering als volgt:

Als de aarde plat is dan zou de zon in Antarctica ondergaan in de zomer bij union glacier.

De zon gaat in Antarctica niet onder in de zomer bij union glacier.

Dus is de aarde niet plat. 

Het inconsistente is dat de redenering voor bolvormige aarde een hypothese test zou zijn maar voor de platte aarde een modus tollens. Terwijl in beide gevallen ze als hypotheses werden gepresenteerd en er voorspellingen op basis van de hypothesen werden gemaakt. 

Ik heb het idee dat deze gedachte van de bolvormige aarde deelnemers uit de wetenschapsfilosofie van Karl Popper gehaald is, vandaar ook de term falsificatie. Wat er dan vergeten wordt is dat er ook veel commentaar is op Karl Popper zijn voorstelling van falsificatie in de wetenschap. Bijvoorbeeld dat het experiment zelf fout kan zijn en op basis daarvan een vertekend resultaat geeft waardoor het onredelijk is om gelijk alle voorgaande bewijzen voor een theorie te negeren. Voor wie geïnteresseerd is in andere problemen met de wetenschapsfilosofie van Karl Popper raad ik het hoorcollege van Herman Philipse aan. 

Dit in achtnemend kom ik tot de conclusie dat als je de redeneringen van TFE consistent wilt houden je het experiment vanuit de platte aarde kant ook als een hypothese test moet behandelen. De vorm van de redenering is dan als volgt:

De hypothese van een platte aarde voorspelt dat de zon ondergaat in Antarctica in de zomer bij Union Glacier.

De zon gaat niet onder in Antartica in de zomer bij Union Glacier. 

Dus hebben wij bewijs tegen de hypothese van de platte aarde gevonden. 

Zo bekeken is de naam TFE misleidend omdat het experiment minder finaal is dan de organisator gehoopt had. 

Literatuur:
Herrick, Paul. Introduction to Logic. Oxford University Press. 2013.

De Jong, W. R. Argumentatie en formele structuur, basisboek logica. Uitgeverij Boom, Amsterdam. 2005.

Philipse, Herman. De wetenschapsfilosofie van Karl Popper College 4 uit Betrouwbare kennis, een hoorcollege over wetenschapsfilosofie in historisch perspectief. Home Academy. 2010. 

Koud maanlicht? Een klein skeptisch onderzoek

by 2 Comments

 

Koud maanlicht? Een klein skeptisch onderzoek 8
Een reactie op een lezing over de maan

Tijdens mijn onderzoeken aangaande de platte aarde en de maanlandingen kwam ik ook verschillende beweringen tegen over de maan zelf. Als onderzoeker van buitengewone beweringen (skepticus) en lid van Skepsis werkgroep Alkmaar, ging ik op pad om een aantal metingen en observaties te doen over de maan. De aankomende reeks beschrijft kort mijn bevindingen. 

Dit eerste stuk gaat over de invloed van maanlicht. Frans Heslinga beweert dat maanlicht een koelend effect heeft, niet veel maar wel reëel. Ook op internet vind je memes zoals de onderstaande die beweren dat maanlicht en de afwezigheid daarvan de  temperatuur beïnvloeden.

De methodiek die veelal gehanteerd wordt is met een infrarood thermometer de temperatuur van de grond te meten van door de maan verlichte plekken en plekken die in de schaduw van het maanlicht verkeren. Dit zou eenvoudig zijn om te bewijzen.

 

Koud maanlicht? Een klein skeptisch onderzoek 9
Post op X met meme over temperatuur maanlicht

Hoewel er vele bezwaren zijn tegen deze methode heb ik het zelf toegepast om te zien wat de resultaten waren in mijn achtertuin op 22 september in de vroege ochtend. De infrarood thermometer die ik gebruikt heb is een goedkope merkloze, zoals op bijvoorbeeld bol.com te vinden is. 

In onderstaande tabel staan de gemeten temperaturen in graden Celsius. Gemiddeld over tien metingen op één punt in het maanlicht was de temperatuur: 12,88 graden Celsius. In de schaduw was het gemiddeld over tien metingen op één punt 11,28 graden Celsius. De standaarddeviatie was voor het maanlicht punt, 0,072 Celsius (afgerond 0,1 in de tabel) en voor de schaduw hetzelfde. Gegeven dat de gemiddelden meer dan tweemaal de standaarddeviatie van elkaar afliggen kun je vooronderstellen dat het verschil in temperatuur statistisch significant is.

Maanlicht 1 specifieke locatie. Temperatuur in graden Celsius’  Schaduw 1 specifieke locatie. Temperatuur in graden Celsius’ 
13 11,3
13 11,3
12,7 11,1
12,7 11,3
12,9 11,1
12,9 11,3
12,9 11,3
12,9 11,4
12,9 11,3
12,9 11,4
12,88 11,28 Gemiddelde 
0,1 0,1 Standaard deviatie

 

Zoals te zien, en in tegenstelling van de beweringen van Frans Heslinga en de internetmemes, gaf het punt in het maanlicht dus een warmere temperatuur aan dan het gemeten punt in de schaduw. Dit is dus het tegenovergestelde wat je zou verwachten als maanlicht een verkoelend effect had. 

Door nog op 19 andere plekken in de tuin te meten in het maanlicht en schaduw kwam ik op maar vijf plaatsen waar de schaduw plekken een warmere temperatuur aangaf dan de plekken met maanlicht. 

Wat is er aan de hand? Waarschijnlijk is de temperatuur van de plaatsen afhankelijker van de hoeveelheid beschutting, tijd dat het in de zonlicht gestaan heeft, materiaal, wind, regen etc. dan of het al dan niet in het maanlicht staat. 

Kortom de metingen die door Frans Heslinga en consorten worden gedeeld zijn waarschijnlijk alleen die metingen die hun ideeën bevestigen. Selectief resultaten delen dus. Wie een betere methodiek zou toepassen, bijvoorbeeld zoals de volgende, bemerkt dat er betere verklaringen zijn voor de temperatuurverschillen dan maanlicht. En dat maanlicht zeker geen negatief effect op de temperatuur heeft. 

 

Ben ik zelf eigenlijk een beetje vrij van bullshit?

by 3 Comments

Harrie Kiekebosch schreef een recensie over mijn boek Bye Bye Bullshit op de website hierinsalland.nl. Volgens Harrie ben ik in mijn boek ‘ook niet vrij van bullshit’. Wie zoiets schrijft, heeft natuurlijk mijn aandacht. En aangezien ik het heerlijk vind om bullshit te busten, leg ik de beweringen van Harrie graag op de bullshit-barbecue. Grillt u gezellig met me mee?

Ben ik zelf eigenlijk een beetje vrij van bullshit? 10

Ik benadruk het vooraf maar even: ik kende Harrie of de website hierinsalland.nl niet. Harrie zal ongetwijfeld een leuke vent zijn, en ik denk dat hij zijn werk als communicatiespecialist bij Harrie Kiekebosch Communicatie fantastisch doet. Het gaat mij enkel en alleen om de uitspraken die hij doet in zijn recensie. Ik begin maar gelijk met de eerste:

‘Hij laat de indruk achter een appeltje te willen schillen met woke Nederland’

Ik had een hoop reacties verwacht, maar dat ik een appeltje zou willen schillen met woke Nederland is nieuw voor me. Sterker nog, het woord woke komt in mijn hele boek niet voor. Ik schrijf over neoliberalisme, over ego overstijgende transcendentie en over parenclubs, maar niet over woke.

[Read more…] about Ben ik zelf eigenlijk een beetje vrij van bullshit?