Kloptdatwel?

Uit het nieuws

Planking – Leisure Diving – Owling

by 6 Comments

Planking, oftewel als een plank op de foto gaan schijnt uber hip te zijn.

Planking - Leisure Diving - Owling 1

Toch melden een hoop media rond 19 juli dit alweer uit is: Leisure Diving is nu hot!

Dit is zo relaxt mogelijk op de foto staan terwijl je in een zwembad springt…

Planking - Leisure Diving - Owling 2

Arjan Terpstra van De Pers was skeptisch over deze nieuwste hype en ging op onderzoek uit. Hij schreef daar een hilarisch artikel over met de veelzeggende titel Leisure Diving: de zomdertrend die niet bestaat, die je hier in zijn volledigheid kan lezen.

Grappig detail: alle Hollandse media schreven er al over op hun websites (echt allemaal, van AD tot GeenStijl tot Hart van Nederland.nl tot de Telegraaf tot de NOS, die allemaal een foto van de betreffende website hebben geleend, en die allemaal zeggen dat leisure diven het nieuwe planken is), maar er is nog geen enkele Hollandse tiener op de Amerikaanse website te zien. Ook grappig: er zijn sowieso maar dertig foto’s op de site te zien, en andere websites over het onderwerp bestaan niet. Nog grappiger, hilarisch eigenlijk: op YouTube is niet één filmpje met leisure divers te vinden! Ook dat is humor, mensen! Een tienertrend die niet bestaat, behalve in de media! Like!

Blijkbaar keek alleen Terpstra verder dan zijn neus lang was. Wat mij betreft een applausje waard.

Inmiddels lijkt de hype alsnog van de grond te komen. Op de genoemde website LeisureDive.com staan sinds 24 juli dagelijks nieuwe foto’s van Leisure Divers.

Maar er is mogelijk alweer een nieuwe ‘hype’:

Planking - Leisure Diving - Owling 3

Noorse moordenaar geïnspireerd door politieke complottheorieën

by 31 Comments

Het is inmiddels duidelijk dat de Noorse massa-moordenaar Anders Breivik politiek gemotiveerd was. Hij wilde de Noorse samenleving aanvallen om haar te veranderen, aldus zijn advocaat (zie o.a. het NOS liveblog, 24/7, 10:23).

Noorse moordenaar geïnspireerd door politieke complottheorieën 4
Schets van Breivik (Wikimedia commons)

Anders Breivik lijkt daarbij te zijn geïnspireerd door drie onzinnige politieke complottheorieën. Dat blijkt uit het lijvige manifest dat hij op het internet heeft gepubliceerd, vlak voor zijn aanslagen op regeringsgebouwen in Oslo en een jeugdkamp van de Noorse sociaal-democraten. NOS heeft delen van het manifest gepubliceerd. Ook blijkt dit uit het filmpje dat Breivik vlak voor de aanslagen via twitvid online heeft gezet.

In zijn manifest stelt Breivik drie politieke complottheorieën centraal. De Engelse kwaliteitskrant The Guardian legt dit uit. Ook de New York Times zet onderdelen van het Breivik-manifest op de rij.

De eerste politieke samenzweringstheorie die Breivik aanhangt is die van de ‘demografische jihad’. Die theorie gaat er van uit dat aanhangers van de islam een geheime operatie hebben opgezet om Europa te veroveren. Dit doen ze door zich in Europese landen te vestigen en veel kinderen te krijgen waarna ze de macht zouden kunnen overnemen. The Guardian schrijft:

‘Two huge conspiracy theories form the gearboxes of his writing. The first is that Islam threatens the survival of Europe through what he calls “demographic Jihad”. Through a combination of uncontrolled immigration and uncontrolled breeding, the Muslims, who cannot live at peace with their neighbours, are conquering Europe. But these ideas, however crazy, are part of a widespread paranoid ideology that links the European and American far right and even elements of mainstream conservatism in Britain’.

De tweede complottheorie is die van het ‘cultureel marxisme’. Deze gaat er van uit dat de Europese politiek-culturele elite al in de jaren 1950 is overgenomen door ‘marxisten’ die in het geniep werken aan de vernietiging van de westerse christelijke waarden en de vrijheid van Europa. Volgens de The Guardian:

‘The second is the idea that the elite have sold out to “Marxism”, which controls the universities, the mainstream media, and almost all the political parties, and is bent on the destruction of western civilisation. “Europe lost the cold war as early as 1950, at the moment when we allowed Marxists/anti-nationalists to operate freely, without keeping them out of jobs where they could seize power and influence, especially teaching in schools and universities.”

De New York Times schrijft: ‘[the manifesto] equates liberalism and multiculturalism with “cultural Marxism,” which the document says is destroying European Christian civilization’.

Noorse moordenaar geïnspireerd door politieke complottheorieën 5
De Engelse schrijfster Gisele Littman heeft de term Eurabië gemunt (eutext.blogspot.com)

In zijn manifest verbindt Breivik deze twee theorieën met het ‘Eurabië-complot’. Deze complottheorie veronderstelt dat de Europese ambtelijke en politieke top een geheime deal hebben gesloten met de Arabische wereld: olie in ruil voor een anti-Israël politiek en de uitlevering van Europa aan de islam.  De term ‘Eurabië’ verwijst overigens in het normale spraakgebruik steeds vaker naar de veronderstelde permissieve houding van de politiek ten opzichte van het scenario dat aanhangers van de Islam binnen enkele generaties in de meerderheid zouden zijn in Europa.

Het hoeft natuurlijk geen betoog dat er geen enkel bewijs is voor de drie complottheorieën. Niettemin zijn ze alle drie populair in extreem-rechtse kring, en de laatste tijd vinden onderdelen van de theorieën hun weg naar het politieke debat, ook in Nederland.

Noorse moordenaar geïnspireerd door politieke complottheorieën 6
Jacques de Molay, de laatste grootmeester van de Tempeliers (wikipedia)

De New York Times vertelt dat Breivik in april 2002 met vertegenwoordigers uit andere Europese landen bijeen is gekomen om een groep op te richten die  de politieke en militaire macht zou willen grijpen om Europa van de ondergang te redden. Deze groep zou een opvolger moeten zijn van de middeleeuwse  Tempeliers-orde. De  Tempeliers waren als christelijke militaire orde actief bij het organiseren en uitvoeren van kruistochten. Nadat de orde in het begin van de 14de eeuw werd verboden, is deze het onderwerp van veel legendes en complottheorieën gebleven. Eén daarvan is dat de Tempeliers ondergronds zijn gegaan en een onzichtbaar bestaan leiden. Blijkbaar spraken deze (en andere) fantasieën Breivik aan.

Voorzijde: de voorpagina van het manifest van Breivik (bron: nos.nl)

Eén op de vijf Belgen is bijgelovig

by 15 Comments

Eén op de vijf Belgen is bijgelovig 7
Eén op de vijf Belgen is bijgelovig (oivo.be)

Belgen worden steeds bijgeloviger. Eén op de vijf Belgen loopt het risico ‘om uitgebuit te worden door de markt van de esoterie’. Dit is een stijging van 6% ten opzichte van 2007. Deze conclusies worden getrokken in een studie van het ‘Onderzoeks- en Informatiecentrum voor de Verbruikersorganisaties’ (OIVO). Het OIVO is een organisatie die bij onze zuiderburen de belangen van consumenten beschermt. Onze zusterorganisatie SKEPP wijdde er een artikel aan.

OIVO is bezorgd dat mensen steeds makkelijker slachtoffer kunnen worden van misleidende praktijken en roept de overheid op tot meer toezicht en bescherming voor de consument.

De studie geeft een paar interessante inkijkjes.

Geloof in genezers neemt sterk toe

Het geloof in alternatieve genezers werd in een paar jaar ongeveer vier keer zo groot (van 6% in 2007 tot 22% in 2011). Ook geloof in astrologie en horoscopen steeg flink van 10% tot 15%, evenals in helderzienden (van 6% naar 12%). 15% heeft wel eens een helderziende geraadpleegd (een stijging van 8% ten opzichte van 2007). Handlezen bleef vrijwel constant op 10%.

Ouderen en mensen uit lage sociale klasse minder gevoelig voor bijgeloof

De studie toont een aantal opmerkelijke en soms onverwachte verschillen tussen bevolkingsgroepen. Een paar interessante voorbeelden:

  • Mensen uit lagere sociale klassen zijn overwegend minder bijgelovig (9%) dan gemiddeld. Maar helderzienden zijn wel weer meer dan gemiddeld in trek bij lagere sociale groepen (22%).
  • 65+ ers zijn niet erg bijgelovig (8%).
  • Op het arme platteland van Wallonië is 35% bijgelovig. Bijna de helft gelooft daar in de praktijken van genezers. Het Vlaamse platteland is echter overwegend skeptisch (6% gelovigen).
  • Jongeren hechten weinig waarde aan astrologie, vrouwen (22%) meer dan mannen (6%). Hetzelfde geldt voor handlezen (vrouwen 20%, mannen 4%).
Rijken betalen meer voor helderziend consult
Eén op de vijf Belgen is bijgelovig 8
Helderziende uit internet-advertentie (psychicfriend.co.uk)

Opmerkelijk is wel dat veel mensen voorzichtig zijn. Zo is bijna 90% het eens is met de stelling dat ‘helderzienden misbruik maken van de naïviteit van de mensen’. Toch betalen de mensen grif. Een helderziende rekent gemiddeld 30 euro per consult (maar mensen uit hogere sociale klassen dokken 46 euro), genezers vragen ongeveer 40 euro per consult.

Agressieve verkoopmethoden

De studie geeft een inkijkje in de verkooppraktijken van helderzienden en genezers. Een paar voorbeelden:

  • Mensen laten zich blijkbaar gemakkelijk verleiden via kleine advertenties, banners op internetpagina’s of briefjes in brievenbus met een aanbod voor een gratis eerste consult.
    Eén op de vijf Belgen is bijgelovig 9
    Advertentie van helderziende (wikipedia)

    Als die stap eenmaal is gezet onder het motto ‘baat het niet dan schaadt het niet’ dan wordt de cliënt gemakkelijk verleid tot een vervolgconsult. Vage, onbegrijpelijke en dreigende taal helpt daarbij: “[u moet] uit die rampzalige kring van negativiteit […] stappen en dat negatieve mediamieke milieu helemaal uitschakelen … met behulp van een volledige, vertrouwelijke astrologische studie”. Kassa!

  • Ook worden mensen het slachtoffer van misleiding. Een gratis telefonisch consult blijkt bijvoorbeeld meer dan één euro per minuut te kosten.
  • Er wordt veel gebruik gemaakt van de ‘voet tussen de deur’-verkoopmethode: ‘deze techniek bestaat erin een reactie van de consument te vragen op een eenvoudig verzoek, om daarna die consument te bestoken met vragen om een heel arsenaal aan esoterische diensten en producten te kopen’.
  • De techniek van het ‘geruststellen’ door valse claims wordt veel gebruikt, bijvoorbeeld door middel van een foto van een sympatiek uitziende oma die belooft ‘directe voorspellingen te leveren die al meer dan 100 maal gecontroleerd werden’.
  • Vaak worden onbegrijpelijke esoterische termen gebruikt zoals ‘een gemagnetiseerde foto’, ‘een gouden kaart’, ‘de grote persoonlijke geluksstudie’, ‘een ritueel van personificatie dat toelaat om alles te zien’ of ‘de kaart van de goddelijke weg die uw astrale ziel in staat stelt om uit de zwarte kring van de centaur te stappen’ 

 

Motieven voor bijgeloof

De studie verdiept zich ook in de motieven om te geloven. Wat betreft astrologie levert dat een interessante bevestiging op van het effect dat we eerder op Kloptdatwel beschreven, namelijk dat mensen heel makkelijk de indruk krijgen dat een voorspelling hen op het lijf geschreven is. De studie legt uit en geeft een voorbeeld:

Eén op de vijf Belgen is bijgelovig 10
Voorbeeld van een voorspelling die altijd klopt (esquire.com)

‘De consumenten hebben vertrouwen in astrologen en andere helderzienden omdat ze overtuigd zijn van de waarheidsgetrouwheid van de astrologie aangezien hun persoonlijke horoscoop veel voor hen betekent. En daar zit al de eerste fout: hun horoscoop is voor die consumenten veelbetekenend omdat hij door hen (volgens hen) en niet voor hen zin heeft. De consument die zijn horoscoop leest, gelooft –behoorlijk naïef maar wel net zoals honderden andere mensen– dat die horoscoop voor hem bestemd is’.

“U hebt er behoefte aan door de anderen geliefd en bewonderd te worden. Maar u kunt toch kritisch zijn wat uzelf betreft. Hoewel u enkele zwakke punten in uw karakter hebt, slaagt u er over het algemeen in om die te compenseren. Soms bent u extravert, beminnelijk en sociaal; andere keren bent u introvert, voorzichtig en gereserveerd”. De consument die zulke zinnen leest, zal ze zonder voorbehoud aanvaarden door ze in scène te zetten en te interpreteren in een context die hem een betekenis geeft’.

Ook voor andere vormen van bijgeloof geeft de studie verklaringen. Zo kan een genezer onjuiste verklaringen aandragen voor ziektes (‘er rust een vloek op u’) en de illusie geven dat genezing mogelijk is (‘dit amulet brengt genezing’).

Onderzoeksvragen van invloed op resultaat

De exacte formulering van de onderzoeksvraag blijkt zoals gebruikelijk in dit soort studies een groot effect te hebben op de antwoorden. Zo is 40% het eens met de stelling dat ‘helderzienden een gave hebben’ terwijl slechts 12% ‘gelooft in praktijken van helderzienden’. Dat betekent dat we de absolute resultaten voorzichtig moeten interpreteren. Niettemin toont de studie een overtuigende toename van bijgeloof.  In 2007 en 2011 werden immers dezelfde vragen gesteld.

Ik zou het goed vinden als de consumentenbond in Nederland ook zo’n studie zou doen!

 

Frans minidorp overspoeld door 2012-gelovigen

by 6 Comments

Frans minidorp overspoeld door 2012-gelovigen 11
Bugarach ligt niet ver van Perpignan (google maps)

Het Franse Bugarach zou volgens 2012-gelovigen dé plek zijn om 2012 (het zogenaamde einde der tijden) te overleven.

De Volkskrant schreef op 27-06:

Bewoners van een klein Zuid-Frans gehucht worden belaagd door een groeiende groep mensen die menen dat het dorpje als enige overblijft bij het vermeende einde der tijden in 2012. Het dorpje bevat nu vele nieuwkomers die geheel in het wit zijn gekleed. Ze geloven dat een nabijgelegen rots een basis is voor buitenaards leven.

Ook de New York Times wijdde onlangs een artikel aan Bugarach:

Some French and international Web sites devoted to the apocalypse claim that the mountain of Bugarach is a sacred place that will protect them from the end of the world. Some even believe that, on doomsday, they will be spirited away by a group of aliens who live under the mountain. The date in question is when a 5,125-year cycle in the Mayan calendar supposedly comes to a close.

http://www.youtube.com/watch?v=BUjsKbuEg8E

De Times laat ook een gelovige aan het woord:

“The apocalypse we believe in is the end of a certain world and the beginning of another, a new spiritual world,” Jean said, refusing to give his last name because of the increasing local controversy. “The year 2012 is the end of a cycle of suffering,” he said. Bugarach is “one of the major chakras of the earth, a place devoted to welcome the energies of tomorrow.”

Op het internet wordt wild gespeculeerd over het Franse bergdorpje:

Frans minidorp overspoeld door 2012-gelovigen 12
De berg bij Bugarach – er zou een basis van aliens onder zijn (Wikimedia Commons)

Several reports circulating on the Internet even suggested that former President François Mitterrand visited the peak by helicopter, that there was often a halo of cloud shaped like a spaceship around the summit and that planes never flew over the mountain because of supposed magnetic waves.

The Telegraph meldt dat burgemeester Jean-Pierre Delord aan de bel heeft getrokken over alle aandacht die zijn dorpje nu krijgt. De burgemeester zou zelfs gevraagd hebben of het leger bijstand wil verlenen wanneer rond 21 december 2012 het dorpje overspoeld zou worden door mogelijk duizenden eindtijd-gelovigen. Iets wat het kleine dorpje van rond de 200 inwoners natuurlijk niet aan zou kunnen.

Mr Delord said people had been coming to the village for the past 10 years or so in search of alien life following a post in an UFO review by a local man, who has since died. “He claimed he had seen aliens and heard the humming of their spacecraft under the mountain,” he said.

(…)

Recently, (…),  interest in the site had skyrocketed, said the mayor, with online UFO websites, many in the US, advising people to seek shelter in Bugarach as the countdown to Armageddon commences.

“Many come and pray on the mountainside. I’ve even seen one man doing some ritual totally nude up there,” said Mr Delord.

Sigrid Benard, who runs the Maison de la Nature guesthouse, said UFO tourists were taking over. “At first, my clientele was 72 per cent ramblers. Today, I have 68 per cent ‘esoteric visitors’,” he said.

Volgens een inwoonster kan je niet eens meer rustig een wandeling maken zonder over mediterende mensen te struikelen.

Foto voorkant: Burgemeester Delord met enkele gevonden objecten die de gelovigen achter hebben gelaten.
Dit stuk is geschreven door Maarten Koller en Gert Jan van ‘t Land. 

Wetenschappelijk bewijs voor voedingssupplementen?

by 16 Comments

Het weblog informationisbeautiful heeft een versie 2.0 gepubliceerd van het overzicht van nut en onzin van meer dan 100 voedingssupplementen. We hadden op 1 januari van dit jaar een bericht naar aanleiding van de eerste versie die het blog toen had gepubliceerd. Hieronder vind je de statische versie en onder deze link vind je een dynamisch versie*: je kunt op ieder bolletje klikken en informatie nalezen, ook kun je op de tab ‘show me’ per kwaal supplementen opzoeken. Het blog beschouwt de blauw en groen gekleurde supplementen als zinvol (boven de ‘worth it-line’). De omvang van het bolletje wordt bepaald door de populariteit van het supplement. In dit document op google docs kun je precies zien welke bronnen informationisbeautiful heeft gebruikt. Voor het verzamelen van de informatie hebben ze samengewerkt met de Cochrane Collaboration. Dit is volgens de wikipedia een groep van bijna 30.000 vrijwillige onderzoekers die effecten van interventies in de gezondheidszorg testen. De Cochrane Collaboration staat goed aangeschreven.

Ik ben natuurlijk geen deskundige op het gebied van voedingssupplementen en ik plaats deze post mede om discussie aan te moedigen. Skeptici zijn vaak niet snel te porren voor supplementen. Zo krijg ik regelmatig grapjes te verduren als ik betrapt wordt op m’n dagelijkse multivitamine-pilletje. Ik ben benieuwd.

Wetenschappelijk bewijs voor voedingssupplementen? 13
* De dynamische versie wordt constant bijgewerkt en is meer up-to-date dan deze afbeelding