Pseudowetenschap

Op 16 en 17 september vond het Pro-Horse event plaats in Expo Haarlemmermeer. Terwijl je rondkijkt, kom je ook zaken tegen waarvan je denkt, klopt dat wel? Hier volgen enkele zaken die ik tegenkwam, die waarschijnlijk niet kloppen. Ten eerste is er de weerlegde diagnosemethode van iriscopie, boeken over therapeutic  touch, Chinese geneeswijzen en acupunctuur, kinesiologietape en orakelkaarten.

Een therapie die de aandacht trok, is een oude bekende van de Vereniging tegen de Kwakzalverij genaamd Bemer. De belangrijkste kritiek van de vereniging is dat het geen pulserend elektrisch magnetisch veld heeft, zoals Bemer beweert, maar alleen magnetisch is. Het apparaat heeft te weinig kracht om merkbare effecten te verwachten en het bewijs is niet voldoende.
Omdat Bemer wel reclame maakte, heeft dit geleid tot een beoordeling van in strijd zijnde met de Nederlandse reclame code. Dit is natuurlijk enige tijd geleden dus heb ik de website geraadpleegd voor recentere bewijzen voor hun beweringen.

Hun eerste artikel geeft aan dat het verschil met de Bemer in vergelijking met andere interventies niet significant is. Dit betekent natuurlijk niet dat het niet werkt, maar het roept wel de vraag op waarom je een Bemer zou aanschaffen als een placebodeken een vergelijkbare resultaten geeft.
Een ander artikel blijkt een cohort te zijn waarbij geen controle groep is. Hierdoor kunnen we niet zeker zijn of de verbeteringen toe te schrijven zijn aan de Bemer of dat ze vergelijkbare resultaten zouden hebben met een placebodeken. Watwaarschijnlijk zou suggereren dat de paarden zelf verbeteren en het niet aan een deken ligt. Andere onderzoeken zijn niet te vinden en waarschijnlijk niet gepubliceerd. Dit alles geeft geen goede reden om de kosten van meer dan €4000,- te rechtvaardigen.

Een concurrent met een vergelijkbaar product, de centropix kloud+, vermeld geen enkel onderzoek op paarden. Wel verkopen ze producten tegen electro-smog, wat meestal dure onzin is. Ook hier vinden we geen overtuigend bewijs om het dure product aan te schaffen of te huren.

Het laatste product in deze magneet categorie is de Bucas Therapy Turnout light. De stof van deze paardendeken zou de magneetvelden van het paard opvangen en terug reflecteren. Als dit waar zou zijn en tot een effect zou leiden, lijkt het mij dat je zo’n deken niet nodig zou hebben, aangezien het paardenlichaam zelf die magneetvelden zou genereren. Zonder extra bewijs lijkt een skeptische houding een besparing van €134,95 te rechtvaardigen.

Er waren ook presentaties waarbij je vraagtekens kunt zetten. Zo was er Advanced Photonic Therapy, die sprak over “Eerste hulp acupunctuurpunten in geval van een noodsituaties”. Volgens hen zouden door bepaalde acupunctuurpunten te stimuleren o.a. pijn, bloedingen en virale infecties te stoppen zijn. Ze beweerden zelfs dat we bewusteloze mensen en dieren weer bij bewustzijn kunnen brengen door stimulatie van de punten, zelfs uit een coma. Hoewel deze punten te stimuleren zijn door naalden is dat niet voor iedereen haalbaar omdat ze geen acupuncturisten zijn. Een andere manier om de punten te stimuleren, is met onze vingers, maar per punt heb je zo’n drie minuten nodig voor optimale stimulatie. Een oplossing hiervoor is de red light torch pen, een zaklampachtig apparaatje dat rood licht uitstraalt, vandaar de “photonic therapy” in de naam. De “advanced” verwijst naar de acupunctuurpunten. Deze therapie is bedacht door een zekere dr. Brian McLaren.

Als we naar de nieuwe Skepsis-poster kijken om pseudowetenschap te herkennen, zien we veel van deze kenmerken terugkomen. Wetenschappelijk klinkende termen, kijk alleen al naar de naam: Advanced Photonic Therapy. Geen geloofwaardig werkingsmechanisme, rood licht en acupunctuurpunten? Er worden anekdotes gebruikt als bewijsmateriaal en er wordt met absolute zekerheid gepromoot, vooral met de bewering: “methode om zelf pijn te verlichten en genezing te bevorderen”. Er is geen wetenschappelijke toetsing en daarmee samengaand het punt van ongerechtvaardigde claims. Er zijn ook denkfouten, bijvoorbeeld dat het informatie foldertje zichzelf tegenspreekt door op het voorblad te vermelden dat de therapie alleen postdiagnostisch gebruikt wordt om in het foldertje aan te geven dat je het ook als preventie kunt gebruiken.

Dit soort zaken doen afbreuk aan de serieuze aspecten van de paardensport. Na het praatje van Advanced Photonic Therapy kwam de universiteit van Utrecht vertellen over revalidatie, en daar bleek toch aanzienlijk meer nodig te zijn voor de behandeling van kreupelheid bij paarden dan slechts wat rood licht op een punt te richten. Toch leek er minder interesse te zijn voor dit onderwerp. Het “wondermiddel” lijkt daardoor meer aandacht te krijgen dan serieuze wetenschap, wat jammer is.