Kloptdatwel?

reclame

Databank uitspraken Reclame Code Commissie

by 26 Comments

reclamecodecommissielogoWie wil klagen over misleidende reclame kan bij de Reclame Code Commissie (RCC) terecht. Al eerder is stap voor stap aangegeven hoe dat in z’n werk gaat. Bij het indienen van een klacht kan het helpen om, indien mogelijk, te verwijzen naar eerdere uitspraken van de RCC over soortgelijke reclame-uitingen. De RCC heeft namelijk al vele advertenties en andere reclames beoordeeld over absurde therapieën, rare apparaten, dubieuze behandelingen en onzinnige kuren. Alle RCC-uitspraken vanaf 2007 zijn op de website van de RCC te vinden. De gebruikte zoekmachine is echter niet altijd even gebruiksvriendelijk. Daarom is hier op Kloptdatwel? een databank gemaakt met diverse voor skeptici relevante uitspraken, netjes gesorteerd op onderwerp. Doorgaans is de therapie of het apparaat het onderwerp, maar een enkele keer wordt de aandoening die men claimt te kunnen genezen genoemd (bijv. KANKER of PIJN). Sommige uitspraken staan onder meerdere onderwerpen vermeld.

Bij iedere in deze databank opgenomen uitspraak wordt eerst een samenvatting van de bestreden reclame-uiting gegeven. Daarna wordt aangeven wat de ‘uitslag’ van de zaak was en wordt de uitspraak samengevat. Eventueel volgt daarna nog extra informatie, zoals links naar relevante artikelen of een kort commentaar. Ook worden waar mogelijk links gegeven naar de databank Rare Apparaten van Roeland Heeck.

Voor de goede orde: veel van de tekst in deze databank is gewoon overgenomen uit de uitspraken van de RCC zelf. De databank bevat dus weinig origineel werk, maar beoogt het vele werk van de RCC overzichtelijk te maken. De databank kan niet alleen helpen bij het indienen van nieuwe klachten, maar ook bij de skeptische voorlichting over onderwerpen die reeds bij de RCC aan de orde zijn geweest. Uiteraard is dit allemaal work in progress; er worden in de toekomst nog meer uitspraken toegevoegd en suggesties voor toevoegingen zijn altijd welkom.

INHOUD

ACUPUNCTUUR/TRADITIONELE CHINESE GENEESKUNDE [NAAR UITSPRAKEN]
Prikken met echte naalden in denkbeeldige punten in al even denkbeeldige energiebanen (‘meridianen’) om de nog denkbeeldigere levensenergie (‘chi’) weer te laten stromen als die geblokkeerd is. Dit alles wordt aangevuld met behandelingen met Chinese kruiden en massages. Helpt volgens de behandelaars zo’n beetje overal tegen.

AFSLANKEN [NAAR UITSPRAKEN]
Pillen, poeders en drankjes voor wie geen zin heeft in een gezonder dieet en meer beweging. Succes helaas niet gegarandeerd.

ALCACHOFA DE LAON [NAAR UITSPRAKEN]
Afvallen door middel van artisjokharten. Bekend van de spotjes op TV, maar dat wil natuurlijk niet zeggen dat het ook werkt.

BACHBLOESEMS [NAAR UITSPRAKEN]
Door de homeopaat Edward Bach (1886-1936) ontwikkelde remedies op basis van bloemen. Deze hebben veel weg van homeopathie: er zit niets in en het werkt ook niet.

BEMER [NAAR UITSPRAKEN]
Matje dat de bloedcirculatie zou verbeteren en daarmee allerhande lichamelijke klachten zou verhelpen.

BIORESONANTIE EN AANVERWANTE ENERGETISCHE BEHANDELINGEN [NAAR UITSPRAKEN]
Reeks van theorieën en behandelwijzen waarin ervan wordt uitgegaan dat ziekte het gevolg is van een verstoring van de natuurlijke elektromagnetische trillingen of frequenties in het lichaam. Of zoiets. Met behulp van peperdure apparaten met namen als BICOM, E-Lybra en dergelijke zouden deze trillingen/frequenties kunnen worden gemeten en gecorrigeerd, waardoor de patiënt energetisch weer in evenwicht wordt gebracht. Aanhangers van de bioresonantie en aanverwante therapieën zien overal toepassingsmogelijkheden en menen dat ze hun tijd ver vooruit zijn.

BIOSTABIL [NAAR UITSPRAKEN]
Koelkastmagneet van Bruno Santanera die tegen allerhande kwalen zou helpen. Destijds op TV aangeprezen door de arts Roy Martina en Tineke de Nooij.

CEASE-THERAPIE [NAAR UITSPRAKEN]
Door de homeopaat Tinus Smits (1946-2010) bedachte behandelwijze die gestoeld is op twee leugens: dat vaccins autisme kunnen veroorzaken en dat vaccins in homeopathische (of isopathische; de homeopaten weten het zelf ook niet) verdunning uitkomst kunnen bieden. CEASE staat voor Complete Elimination of Autistic Spectrum Expression. Ook – volgens homeopaten – geschikt voor de behandeling van allerhande andere aandoeningen die homeopaten wijten aan reguliere medicijnen, de pil, aspartaam, e-nummers, GMO’s etc.

CHIROPRAXIE [NAAR UITSPRAKEN]
Door de Amerikaanse kruidenier D.D. Palmer (1845-1913) bedachte behandelwijze die ervan uitgaat dat wervelscheefstand de oorzaak van vele ziektes is. Door het manueel ‘rechtzetten’ van de wervels verdwijnen de klachten als sneeuw voor de zon. Daarbij gaat het niet alleen om rug- en nekpijn, maar ook om doofheid, hartproblemen, ADHD, kolieken bij baby’s, oorontstekingen, bedplassen etc.

DETOXEN [NAAR UITSPRAKEN]
Het verwijderen van afvalstoffen uit het lichaam. Normaal gesproken doen uw nieren, lever en longen dat, maar slimme adverteerders maken u wijs dat die dat niet alleen kunnen.

ECHINACEA [NAAR UITSPRAKEN]
Meestal is bedoeld de rode zonnehoed (echinacea purpurea). Paradepaardje van A. Vogel dat zou helpen tegen verkoudheid.

E-NUMMERS [NAAR UITSPRAKEN]
De ‘E’ van Eng. Goedgekeurde toevoegingen aan voedsel waarover allerhande horrorverhalen de ronde doen.

HOMEOPATHIE [NAAR UITSPRAKEN]
Door de Duitser Samuel Hahnemann (1755-1843) bedachte behandelwijze die is gebaseerd op het similiaprincipe: het gelijkende geneest het gelijkende. Beter bekend vanwege het feit dat homeopathische middelen doorgaans zo extreem verdund zijn dat er geen molecuul van de uitgangsstof meer in te vinden is. Homeopaten noemen dit potentiëren en menen dat het schudden na het verdunnen essentieel is. Skeptici menen dat dit soort zinloze rituelen de homeopathie alleen maar belachelijker maken.

KANKER [NAAR UITSPRAKEN]
Ernstige ziekte die helaas soms niet te genezen valt. Mede daardoor zijn kankerpatiënten een aantrekkelijk doelwit voor goedgelovige, zichzelf schromelijk overschattende alternatieve behandelaars en regelrechte profiteurs.

KRULLAARDS PERFECT RESET [NAAR UITSPRAKEN]
Apparaat dat bekkenscheefstand zou kunnen verhelpen en daardoor ook rug- en nekklachten. Bedacht door fysiotherapeut Rob Krullaards.

MAGNEETTHERAPIE [NAAR UITSPRAKEN]
Verzamelterm voor allerhande therapieën, objecten en apparaten die gemeen hebben dat zij heilzame, geneeskrachtige effecten toeschrijven aan behandeling met magneten en magneetvelden.

MICROBIOTICUM [NAAR UITSPRAKEN]
Kruidenmiddel dat de weerstand van rundvee zou verhogen.

MIRACLE MINERAL SUPPLEMENT (MMS) [NAAR UITSPRAKEN]
Industrieel bleekmiddel dat volgens de sekte Genesis II Church van Jim Humble iedere aandoening zou kunnen genezen.

PIJN [NAAR UITSPRAKEN]
Symptoom als gevolg van een aandoening, soms de aandoening zelf, en lang niet altijd gemakkelijk te behandelen.

Q10 (SUPPLEMENT/CO-ENZYM) [NAAR UITSPRAKEN]
Supplement dat nogal eens als wondermiddel wordt aangeprezen.

RAIN-SUPPLEMENTEN [NAAR RELEVANT ARTIKEL]
Zakjes geperste zaden die met veel mooie plaatjes en praatjes worden gepromoot. Voordelen voor de gezondheid zijn nooit aangetoond, maar een lege beurs is gegarandeerd.

REFLEXOLOGIE [NAAR UITSPRAKEN]
Theorie die ervan uitgaat dat lichaamsdelen worden weerspiegeld in de handen en voeten. Door te drukken op bepaalde reflexpunten worden klachten verholpen. Beweert men.

SEKSUALITEIT [NAAR UITSPRAKEN]
Voor als het met de bloemetjes en bijtjes niet zo wil lukken.

STOPPEN MET ROKEN [NAAR UITSPRAKEN]
Allerhande vermeende oplossingen voor wie de tabak voorgoed wil afzweren.

STRALINGSANGST [NAAR UITSPRAKEN]
Angst voor de elektromagnetische velden van mobiele telefoons, WiFi-routers, zendmasten, hoogspanningskabels, slimme meters e.d. We zouden er allerhande kwalen door oplopen en moeten er dus tegen beschermd worden, zo menen de antistralingsprofeten.

TANCOSAN [NAAR UITSPRAKEN]
Kruidendrankje dat de weerstand zou verhogen, maar vanwege het ontbreken van enig bewijs voor die bewering voornamelijk weerstand opriep.

VACUÜMTHERAPIE [NAAR UITSPRAKEN]
Beenklachten zouden verholpen worden met behulp van een vacuümtank.

XLENS [NAAR UITSPRAKEN]
Dure gekleurde brillen tegen dyslexie.

 

Klagen bij de Reclame Code Commissie

by 24 Comments

reclamecodecommissielogoHomeopaten mogen geloven in de heilzame kracht van hun hoogverdunde brouwsels, acupuncturisten dat je een zwangerschap kunt bevorderen door naalden in het vrouwenlichaam te steken en chiropractoren dat ze oorontstekingen kunnen wegkraken. Het uitvoeren van behandelingen of het aanbieden van therapieën waarvoor geen enkel bewijs bestaat, en die soms zelfs ronduit absurd zijn, is in beginsel niet verboden. Maar wie reclame maakt en dus zijn behandelingen, therapieën, kuren of apparaten aanprijst, moet zich houden aan de Nederlandse en Europese reclameregels, in het bijzonder de Nederlandse Reclame Code. Die regels beogen te voorkomen dat de consument misleid wordt.

Burgers en organisaties die problemen hebben met reclames kunnen hun klacht neerleggen bij de Reclame Code Commissie (RCC). De RCC heeft het afgelopen jaar onder meer een chiropractor die gouden bergen beloofde, bioresonantietherapeuten met een raar apparaat en een medisch centrum dat suggereerde dat met een traditionele Chinese behandeling een vliegramp voorkomen had kunnen worden op de vingers getikt vanwege hun onverantwoorde reclame-uitingen. Ook artsen moeten zich soms bij de RCC verantwoorden, zoals Roy Martina aan den lijve ondervond. Een alternatieve behandelaar kan in reclames niet zomaar alles roepen, maar er moeten wel mensen bereid zijn een klacht in te dienen. Gebrek aan kennis over wat de RCC allemaal (niet) kan en (niet) doet, of over hoe de procedure bij de RCC verloopt en wat van een klager verwacht wordt, kan voor potentiële klagers een drempel opwerpen om in actie te komen. En dat is zonde. Daarom wordt hieronder het een en ander op een rijtje gezet, voor wie zijn of haar steentje bij wil dragen of anderszins geïnteresseerd is.

Vooraf: goed om te weten


1: Zelfregulering Show

2: Geschilbeslechting Show

Een klacht indienen


3: Wat is reclame? Show

4: Wat staat er in de Nederlandse Reclame Code (NRC)? Show

5: Hoe dien ik een klacht in? Show

6: Klacht onderbouwen Show

7: Advertentie bewaren Show

8: Zijn er kosten verbonden aan het indienen van een klacht? Show

9: Kan ik anoniem klagen? Show

De procedure


10: Voorzittersbeslissingen Show

11: Re- en dupliek Show

12: Een zitting Show

13: De uitspraak Show

14: Bezwaar en beroep Show

Heeft u hulp nodig bij het indienen van een klacht over misleidende gezondheidsclaims? Dan kunt u via Skepsis in contact komen met een ervaringsdeskundige.

Verder lezen:

De Bodyscan van Vitatec Global Diagnostics: een APK voor uw portemonnee

by 11 Comments

De Reclame Code Commissie (RCC) heeft het maar druk met ongeoorloofde reclame voor allerhande gezondheidsproducten. Eerder besprak ik al afgekeurde reclames voor Chinese kruidengeneeskunde en voor groene koffie als afslankmiddel. Begin juli keurde de RCC een reclame voor de Bodyscan van Vitatec Global Diagnostics af. Dit rare apparaat zou de energetische structuren van het lichaam meten, allerhande disbalansen opsporen en deze gelijk behandelen. Te mooi om waar te zijn dus. De RCC acht de reclame van Checkpoint4U misleidend ten aanzien van de van het apparaat te verwachten resultaten. Checkpoint4U kan namelijk – weinig verrassend – niet onderbouwen dat het apparaat doet wat het zou moeten doen.

De reclame in kwestie verscheen in het blaadje ‘dé Weekkrant’ ‘Het Kanton’. In de advertentie werd ten aanzien van de Bodyscan van Vitatec Global Diagnostics onder meer gesteld dat deze scan gezien kon worden als een soort APK voor het lichaam:

“Het meet systeem meet de energetische structuren van het lichaam veilig en nauwkeurig. Dit gebeurt door middel van elektromagnetische frequenties die het lichaam doorgezonden worden. Hierdoor zijn in een vroeg stadium verstoringen in het lichaam te signaleren voordat er lichamelijke klachten optreden. Door deze metingen krijgt u een duidelijk beeld van hoe het is gesteld met uw gezondheid.”

De advertentie in kwestie (klik voor vergroting).
De advertentie in kwestie (klik voor vergroting).

Een meting geschiedt door twee elektroden aan de enkels te bevestigen, waarmee de patiënt verbonden wordt met het apparaat. De reclame beloofde “een nauwkeurige meting van meer dan 550 verschillende lichaamsfuncties” in slechts 8 minuten en “meer dan 100 miljoen afzonderlijke metingen van het lichaam”. Disbalansen – die uiteraard standaard gevonden zullen worden, zo mogen we aannemen – zouden direct met de Bodyscan behandeld kunnen worden. De patiënt krijgt ook orthomoleculair voedingsadvies. Dat is niet verwonderlijk, want Checkpoint4U wordt mede gerund door een orthomoleculair therapeute.

Ook niet verwonderlijk is dat de Bodyscan van Vitatec Global Diagnostics is opgenomen in de Rare apparaten-database van Roeland Heeck op de website van Skepp. De omschrijving die van het apparaat wordt gegeven is uiterst helder:

“Zoveelste apparaat waarmee wordt gesuggereerd dat er iets zinvols wordt gemeten en dat met het apparaat gelijk de kwasigenezing wordt ingezet.”

Dat moet ook ongeveer de gedachte van de klager in de procedure bij de RCC zijn geweest. Zijn klacht was onder meer gebaseerd op totaal gebrek aan wetenschappelijke onderbouwing en het aanpraten van niet-bestaande aandoeningen. De RCC – die in haar uitspraak overigens voortdurend van ‘Vitalec’ rept in plaats van van het correcte Vitatec – kan niet anders dan klager gelijk geven:

“Het lag op de weg van adverteerder om de juistheid van de in de uiting gestelde werking van het onderhavige meetsysteem aannemelijk te maken. Daarin is adverteerder naar het oordeel van de Commissie niet geslaagd. Adverteerder heeft gesteld dat de Vitalec Global Diagnostics “een officieel erkend medisch scanapparaat” is dat “door meerdere artsen en therapeuten in en buiten Nederland wordt gebruikt”. Adverteerder heeft deze stelling echter niet onderbouwd, bijvoorbeeld door het overleggen van desbetreffende gegevens aan de Commissie. Ook adverteerders stelling dat het afgelopen jaar vele klanten een bodyscan hebben laten uitvoeren en dat dit tot overwegend (hele) positieve reacties heeft geleid, maakt niet dat aannemelijk is geworden dat het bewuste meetsysteem de werking heeft die daaraan in de advertentie wordt toegeschreven.”

Kortom, voor de Bodyscan van Vitatec Global Diagnostics geldt wat voor alle rare apparaten geldt die energetische geneeskunde beloven: niet onderbouwde onzin, zonde van je geld.

Consumentenbond en de bevordering van de kwakzalverij

by 13 Comments

Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma
Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma

Vorige week bracht de Consumentenbond een eigen onderzoek naar buiten waarin hij in een vijftiental verschillende vitaminepillen het gehalte aan vitamine B6 had gemeten en die waarden vergeleken had met de maximaal aanbevolen dosis per dag en met het op de etiketten vermelde gehalte. Herhaaldelijk bleken de pillen aanzienlijk meer B6 te bevatten dan door de fabrikant aangegeven en in elf van de vijftien pillen was de resulterende dagelijkse dosis hoger dan de 10 mg/dag, de drempel als veilig vastgesteld door de wetenschap. Mooi werk van de consumentenbond en hopelijk kan aldus een aanzienlijk aantal gevallen van neuropathie worden voorkomen, want die invaliderende en pijnlijke zenuwpijn is gevolg van langdurige overdosering (ook al bij één pil per dag, zoals aanbevolen).

Dit lezende zou men licht denken dat de Consumentenbond een waardige medestander is tegen boerenbedrog en kwakzalverij. Maar wat lazen wij in het oktobernummer van Z3, een uitgave van Neprofarm, de gezamenlijke producenten van zelfzorg-  c.q. drogistenmiddelen? De Consumentenbond zou zich in augustus jl. hebben gewend tot de minister van VWS met het dringende verzoek de vermelding van indicaties op de homeopathische middelen weer toe te laten! Dit kon niet waar zijn. De minister deed met haar verbod op onbewezen claims voor de homeopathica niets anders dan de Consumentenbond al sinds haar oprichting doet: de koper beschermen tegen bedrog en te mooie beloften. De bewijslast legde de minister terecht bij de fabrikant en het registratiedossier kan worden ingediend bij het onafhankelijke College ter Beoordeling van Geneesmiddelen. Bij gewone geneesmiddelen is de procedure hetzelfde.

Verbetering? De klok terugdraaien, zullen ze bedoelen. (uit Z3)
Verbetering? De klok terugdraaien, zullen ze bedoelen. (uit Z3)

De Vereniging tegen de Kwakzalverij vroeg opheldering bij de Consumentenbond en het antwoord eind oktober was onthutsend. De berichtgeving in Z3 klopte wel degelijk en consumentenbondvoorzitter Bart Combée stelde dat hij enerzijds hechtte aan ‘heldere informatie’, maar stelde tevens vast dat een ‘niet onaanzienlijke groep consumenten  gelooft dat zij baat hebben bij homeopathische middelen’. En hoewel hij met ons van mening is dat wetenschappelijk bewijs ontbreekt, toch vindt hij dat de consument geholpen moet worden bij zijn keuze uit de diverse (om precies te zijn 3900) beschikbare homeopathische middelen. Daarbij zou ‘enige informatie’ gewenst zijn. Hij vindt het dus prima dat de consument zich bij de keuze uit het aanzienlijke aanbod aan onwerkzame homeopathische kwakzalversprodukten baseert op de beweringen van de fabrikanten. Bedrog en zelfbedrog gaan zo hand in hand. En de drogisten doen daar natuurlijk maar al te graag aan mee. Verwacht van hen geen kritische kanttekeningen.

Hij laat hier de ‘hulp’ aan de in verwarring verkerende consument nadrukkelijk prevaleren boven de door hem beleden helderheid, want hij gaat wel akkoord met de ooit door de homeopaten zo aangevochten disclaimer, vermeldend dat de werking onbewezen is.  Over helderheid gesproken: ‘Coffea D 6 is bedoeld voor een goede nachtrust, maar het effect ervan is niet bewezen, hoor!’ . Als deze aanpak van de Consumentenbond maatgevend zou worden bij de beoordeling van andere  consumentenartikelen, dan kan hij zich beter snel opheffen. ‘Deze stofzuiger doet niet wat hij belooft, maar de fabrikant bedoelt het apparaat toch echt als stofzuiger en een niet onaanzienlijke groep gebruikers meent toch wel enige werking te bespeuren‘. En dan maar roepen dat je voorstander bent van heldere informatie. Het wordt tijd dat Bart Combée zich op zijn positie gaat beraden.

Lees het bewuste nummer Z3 (pdf)

FBTO vergoedt ‘echte’ alternatieve geneeswijzen

by 50 Comments

Als onderdeel van een reclamecampagne laat FBTO dit bijzondere reclamespotje op de radio spelen:

[audio:https://s3-eu-west-1.amazonaws.com/kloptdatwel.nl/FBTO-alternatievegeneeswijzenreclame.mp3]
Mocht de speler niet werken klik dan hier voor de mp3.

Transcript:

*geluid van huilende baby*

vrouwenstem: “oh dan moet je een prei naast z’n wieg hangen… of een bakje maanzaad, werkt bij mij altijd”

Mannenstem: “Mooi moment om de module voor echte alternatieve geneeswijzen aan te zetten. Dat kan met de zorgverzekering van FBTO, die kan je maandelijks aanpassen aan jouw wereld. En dat met de scherpe basispremie van maar 96 euro 75. Ga naar FBTO.nl.”

Daar komen dus twee dingen uit naar voren:

Ten eerste kun je bij FBTO blijkbaar de module voor ‘echte’ alternatieve geneeswijzen dus ook uit zetten! Zeer positief lijkt me. De Vereniging tegen de Kwakzalverij schreef hier onlangs ook al over. FBTO is volgens de VtdK de enige zorgverzekeraar met deze mogelijkheid.

Ten tweede schijnen er volgens FBTO dus ‘echte’ alternatieve geneeswijzen te bestaan. Dat lijkt me een contradictio in terminis.